Ιερά Μονή Σίμωνος Πέτρας - Άγιον Όρος
Παίρνοντας το καραβάκι από την Δάφνη ο πρώτος αρσανάς που συναντάμε είναι αυτός της Σιμωνόπετρας.
Έπειτα περπατώντας σε ένα ανηφορικό καλντερίμι φθάνουμε στο επιβλητικότερο μοναστηριακό συγκρότημα του Αγίου Όρους.
Η Ιερά Μονή Σίμωνος Πέτρα βρίσκεται στην νοτιοδυτική ακτή της Αθωνικής χερσονήσου μεταξύ Δάφνης και Ιεράς Μονής Οσίου Γρηγορίου.
Είναι χτισμένη πάνω σε έναν απόκρημνο γρανιτένιο βράχο, σε υψόμετρο τριακοσίων περίπου μέτρων.
Πρόκειται για ένα σύνολο τριών επταώροφων κτισμάτων με εξώστες και αποτελεί το τολμηρότερο αρχιτεκτονικό επίτευγμα στο Άγιο Όρος.
Χαρακτηριστική είναι η απουσία δέντρων στο συγκρότημα αφού τα θεμέλια είναι ριζωμένα στον βράχο, όπως και στην Μονή Οσίου Διονυσίου.
Η ίδρυση της Μονής Σίμωνος Πέτρας τοποθετείται στα μέσα του 13ου αιώνα και εορτάζει στις 25 Δεκεμβρίου στην γέννηση του Χριστού.
Ανάμεσα στα 20 μοναστήρια του Αγίου Όρους, καταλαμβάνει ιεραρχικά την 13η θέση, αμέσως μετά την Ιερά Μονή Φιλοθέου.
Το μοναστήρι είναι κοινόβιο από το 1801 και ηγούμενος σήμερα από το 2000 είναι ο Αρχιμανδρίτης Ελισσαίος.
Σημαντικό μετόχι της Σιμωνόπετρας είναι η Μονή Ευαγγελισμού στην Ορμύλια Χαλκιδικής, ένα από τα σπουδαιότερα γυναικεία μοναστήρια του ορθόδοξου κόσμου.
Στα μέσα του 13ου αιώνα, περί το 1257 μόναζε στην περιοχή, σε μια σπηλιά ένας ασκητής ονόματι Σίμωνας.
Σύμφωνα με την παράδοση ένα βράδυ ξημερώνοντας Χριστούγεννα ο Σίμωνας είδε στον απέναντι δυσπρόσιτο βράχο να στέκεται ένα αστέρι.
Συμπέρανε ότι το θέλημα του θεού ήταν να χτίσει μοναστήρι πάνω στον βράχο αυτό. Όταν ανακοίνωσε την απόφασή του στους υποτακτικούς του, τότε αυτοί αντέδρασαν γιατί θεωρούσαν παράτολμο το εγχείρημα.
Μια μέρα οι υποτακτικοί έβλεπαν τον διάκονο Ησαΐα να έρχεται από τον βράχο κρατώντας ψωμί και κρασί, όμως εκείνος γλίστρησε και έπεσε κάτω.
Όταν πήγαν να δουν τι απέγινε έκπληκτοι διαπίστωσαν ότι ο Ησαΐας στεκόταν σώος σε μια προεξοχή του βράχου.
Τότε όλοι το θεώρησαν σημάδι και ξεκίνησαν την ανέγερση του μοναστηριού το οποίο ο Όσιος Σίμωνας το ονόμασε «Νέα Βηθλεέμ».
Μετά τον 16ο αιώνα η ονομασία που επικράτησε για το μοναστήρι ήταν η «Πέτρα του Σίμωνος» ή «Σιμωνόπετρα».
Από τους πρώτους και σημαντικότερους ευεργέτες της Ιεράς Μονής Σίμωνος Πέτρας υπήρξε ο Σέρβος ηγεμόνας Ιωάννης Ουγγλέσης, που ήταν δεσπότης των Σερρών εκείνη την περίοδο.
Ο Ουγγλέσης με τις σημαντικές δωρεές του φρόντισε για την κτιριακή επέκταση του μοναστηριού και εξέδωσε Χρυσόβουλλο περί το 1368, ενισχύοντας την μονή με κειμήλια και μετόχια.
Η Ιερά Μονή Σίμωνος Πέτρα γνώρισε μέρες δόξας αλλά και μεγάλες καταστροφές. Η δυσπρόσιτη θέση του μοναστηριού το προστάτεψε από πειρατικές επιδρομές και λεηλασίες, αλλά δεν το προφύλαξε από τις καταστροφικές πυρκαγιές.
Οι 3 μεγάλες πυρκαγιές που έπληξαν την μονή αποτελούν ορόσημο στην ιστορία της και προκάλεσαν ανεπανόρθωτες ζημιές αλλά και απώλειες ζωών.
Η πρώτη πυρκαγιά ξέσπασε το 1580, προκαλώντας ολική καταστροφή. Τότε κάηκε και το πολύτιμο αρχείο της μονής και σώθηκε μονάχα το Καθολικό.
Οι μοναχοί αναγκάστηκαν να φιλοξενηθούν στην Ιερά Μονή Ξενοφώντος. Ο τότε ηγούμενος Ευγένιος με την διενέργεια εράνου στις παραδουνάβιες χώρες κατάφερε την εκ νέου οικοδόμηση του μοναστηριού.
Το 1622 μία δεύτερη πυρκαγιά έπληξε την Ιερά Μονή Σίμωνος Πέτρα, η οποία σε συνδυασμό με την βαριά φορολογία από τους Οθωμανούς, οδήγησε το μοναστήρι σε μαρασμό.
Κάπου στο 1762 στην μονή θα ασκητέψει για μικρό χρονικό διάστημα ο Ρώσος μοναχός Παΐσιος Βελιτσκόφσκυ ο οποίος προσπάθησε να αναστήσει το ερημωμένο μοναστήρι.
Όταν ο Παΐσιος έφυγε από το Άγιο Όρος, πήγε στις παραδουνάβιες χώρες για να μεταδώσει το πνεύμα του αγιορείτικου μοναχισμού.
Το έργο του συνέχισε στα τέλη του 18ου αιώνα ο μυτιληναίος μοναχός Ιωάσαφ με αποτέλεσμα η Σιμωνόπετρα να επαναλειτουργήσει και να επεκταθεί.
Κατά την ελληνική επανάσταση του 1821 το μοναστήρι εγκαταλείφτηκε για 6 χρόνια όμως στην συνέχεια ανασυστάθηκε από τον ηγούμενου Αμβρόσιο και αργότερα από τον Νεόφυτο.
Τον Μάιο του 1891 η πύρινη λαίλαπα ισοπέδωσε το μοναστήρι για τρίτη φορά.
Η φωτιά ξεκίνησε από το αρτοποιείο και δυστυχώς κατέκαψε το Καθολικό και την βιβλιοθήκη. Ωστόσο με την οικονομική ενίσχυση από την Ρωσία το μοναστήρι κατάφερε να αναστηθεί και πάλι.
Σήμερα η Μονή Σίμωνος Πέτρα βρίσκεται σε άνθηση και τελεί αξιόλογο ιεραποστολικό έργο.
Πολλοί αλλόδοξοι γνώρισαν εδώ την Ορθοδοξία, βαφτίστηκαν ορθόδοξοι αλλά και έγιναν μοναχοί.
Αξίζει να αναφερθεί και το πνευματικό έργο που τελείται στα μετόχια που έχει η μονή στην Γαλλία μέσω των οποίων γίνεται γνωστή η ορθόδοξη πίστη μας.
Εδώ ανδρώθηκαν πνευματικά μεγάλες προσωπικότητες του ορθόδοξου μοναχισμού όπως ο ιερομόναχος Ιερώνυμος.
Η αρχιτεκτονική διάταξη που έχουν τα κτίσματα της Ιεράς Μονής Σίμωνος Πέτρας, διαφέρει σε σχέση με τις υπόλοιπες μονές του Αγίου Όρους εξαιτίας έλλειψης χώρου.
Το Καθολικό του μοναστηριού, τιμώμενο στην γέννηση του Χριστού, είναι μικρό και καταλαμβάνει σχεδόν όλη την περιορισμένη αυλή στην κορυφή του βράχου.
Το αρχικό Καθολικό είχε διασωθεί από την πρώτη πυρκαγιά του 1580, όμως καταστράφηκε από την επόμενη φωτιά του 1622, αλλά αποκαταστάθηκε και τοιχογραφήθηκε το 1633.
Το σημερινό Καθολικό είναι απλό και κατανυκτικό και είναι αποτέλεσμα εκτεταμένων επισκευών μετά την επιζήμια πυρκαγιά του 1891.
Είναι από τα λίγα Καθολικά του Αγίου Όρους που δεν έχει τοιχογραφίες, αφού αυτές δυστυχώς κάηκαν στην τελευταία φωτιά.
Η Σιμωνόπετρα δεν διαθέτει Φιάλη αγιασμού λόγω στενότητας της αυλής. Η Τράπεζα της Μονής Σίμωνος Πέτρας εκτείνεται στον 2ο όροφο της κεντρικής πτέρυγας του μοναστηριού και η κάτοψή της είναι ορθογώνια.
Η σημερινή της μορφή είναι αποτέλεσμα ανακατασκευής επί ηγουμενίας Νεόφυτου, το 1893. Μπορεί να μην έχει τοιχογραφίες, διακοσμείται όμως με πίνακες που απεικονίζουν τον βίο του Όσιου Σίμωνος που ίδρυσε το μοναστήρι.
Μέσα στην μονή βρίσκονται 4 παρεκκλήσια χωρίς τοιχογραφίες και έξω από την μονή άλλα 11 από τα οποία μόνο του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου έχει τοιχογραφίες.
Παρ’ όλες τις καταστροφές που προκλήθηκαν από τις αλλεπάλληλες πυρκαγιές στην Μονή Σίμωνος Πέτρα σώζονται αρκετά κειμήλια τα οποία εκτίθενται στο σκευοφυλάκιο που ανακαινίσθηκε τελευταία και βρίσκεται στον 7ο όροφο της ανατολικής πτέρυγας.
Ανάμεσα σε αυτά τα κειμήλια υπάρχουν: σταυροθήκη με τεμάχια του Τίμιου Ξύλου, ιερά σκεύη, ευαγγέλια, χρυσοκέντητα άμφια, πέπλα, ξυλόγλυπτοι σταυροί διαφόρων εποχών, εγκόλπια, λειψανοθήκες και άλλα.
Στην Ιερά Μονή Σίμωνος Πέτρα υπάρχουν πολλά Ιερά Λείψανα αγίων όπως το πόδι του Αγίου Κηρύκου, η κάρα του Αγίου Παύλου πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως του ομολογητού, το αριστερό χέρι Αγίου Διονυσίου του εν Ζακύνθω και η κάρα Αγίου Σεργίου η οποία μάλιστα έχει και ένα μικρό σημάδι, που δημιουργήθηκε από χτύπημα στην διάρκεια του μαρτυρίου του.
Το σπουδαιότερο όμως Ιερό Λείψανο είναι το αριστερό χέρι της Μαρίας της Μαγδαληνής της Μυροφόρου και Ισαποστόλου που είναι ζεστό και άφθαρτο για πάνω από 2 χιλιάδες χρόνια. Η Αγία τιμάται από τους πατέρες σήμερα σαν δεύτερη κτητόρισσα.
Η Ιερά Μονή Σίμωνος Πέτρα διαθέτει αρκετές αξιόλογες εικόνες οι οποίες είτε εκτίθενται στο σκευοφυλάκιο, είτε φυλάσσονται στο Καθολικό.
Κάποιες από αυτές είναι: η εικόνα της Θεοτόκου «Ελπίδος των Απελπισμένος», η εικόνα της «Κοιμήσεως της Θεοτόκου», η εικόνα της «Θεοτόκου Παντανάσσης», η εικόνα της «Θεοτόκου Παμμακαρίστου».
Στο ιστορικό μετόχι της Σιμωνόπετρας στην Λήμνο, στο χωριό Προπούλι, βρίσκεται η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας της «Τρύγης», στην οποία η Παναγία απεικονίζεται με χαρακτηριστικό λευκό ένδυμα.
Σύμφωνα με το έθιμο οι πατέρες της Σίμωνος Πέτρας μεταβαίνουν κάθε χρόνο τον 15αυγουστο από το Άγιο Όρος στο μετόχι της Παναγίας της «Τρύγης» για να τιμήσουν την Παναγία στην μεγάλη αυτή εορτή.
Η παλιά βιβλιοθήκη της Μονής Σίμωνος Πέτρας βρισκόταν επάνω από την Λητή του Καθολικού.
Δυστυχώς η μεγάλη πυρκαγιά του 1891 επεκτάθηκε στον χώρο όπου στεγαζόταν η βιβλιοθήκη, με αποτέλεσμα να καούν όλα τα έντυπα και χειρόγραφα βιβλία της.
Πρόκειται για περίπου 245 χειρόγραφα, 56 από τα οποία ήταν μουσικά και περίπου 1000 έντυπα βιβλία. Ευτυχώς είχε προηγηθεί η δημοσίευση της λεπτομερής περιγραφής των χειρογράφων από τον ιστορικό Σπυρίδωνα Λάμπρο.
Γι’ αυτό είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε ότι τα χειρόγραφα αυτά χρονολογούνται από τον 9ο έως τον 19ο αιώνα.
Το αρχαιότερο από αυτά ήταν ένα περγαμηνό έγγραφο 9ου αιώνα, που ήταν ένα υπόμνημα στο κατά Ιωάννη Ευαγγέλιο του Ιωάννου Χρυσοστόμου.
Η βιβλιοθήκη της Μονής Σίμωνος Πέτρας άρχισε να συγκροτείται εκ του μηδενός, με τον εμπλουτισμό έντυπων χρηστικών βιβλίων αλλά και χειρογράφων μουσειακής κυρίως αξίας μια και η παράδοση στο Άγιο Όρος θέλει τα μοναστήρια να θησαυρίζουν πολύτιμα χειρόγραφα.
Η καινούργια βιβλιοθήκη στεγάζεται στο 7ο όροφο της ανατολικής πτέρυγας από το 1994. Στην σημερινή συλλογή περιλαμβάνονται περίπου 179 χειρόγραφα, περίπου 60.000 τίτλοι βιβλίων και πολλά σύγχρονα θεολογικά περιοδικά.
Τέλος αξίζει να σημειωθεί ότι η βιβλιοθήκη της Σιμωνόπετρας είχε διαχρονικά δανειστικό χαρακτήρα, αφού μπορούσαν να δανειστούν βιβλία είτε οι μοναχοί είτε οι μαθητές της μονής που φοιτούσαν στην Αθωνιάδα Σχολή.
