Ιερά Μονή Ζωγράφου - Άγιον Όρος
Παίρνοντας το καραβάκι της γραμμής από την Ουρανούπολη με κατεύθυνση προς την Δάφνη, η πρώτη μας στάση είναι ο αρσανάς της Ιεράς Μονής Ζωγράφου, όπου από εκεί μπορούμε να πεζοπορήσουμε για το μοναστήρι.
Η Ιερά Μονή Ζωγράφου χτισμένη στο εσωτερικό της Αθωνικής χερσονήσου, βόρεια της Μονής Κωνσταμονίτου, στο χείλος μιας βαθιάς χαράδρας, είναι αόρατη από την ακτή με αποτέλεσμα να είναι προστατευμένη λόγω της πλεονεκτικής αυτής θέσης.
Η Ιερά Μονή Ζωγράφου ιδρύθηκε στα τέλη του 10ου αιώνα και είναι ένα από τα αρχαιότερα μοναστήρια του Αγίου Όρους, αλλά και της Ελλάδας.
Βρίσκεται στην 9η θέση της ιεραρχικής τάξης των 20 μοναστηριών του Αγίου Όρους μετά την Μονή Ξηροποτάμου και πανηγυρίζει στις 23 Απριλίου προς τιμήν του Αγίου Γεωργίου του Τροπαιοφόρου.
Η Ιερά Μονή Ζωγράφου, ή αλλιώς «το Βουλγαρικό Μοναστήρι» μέσα στους αιώνες έχει κατοικηθεί κυρίως από Βούλγαρους μοναχούς γι’ αυτό και έχει ιδιαίτερη αξία για τον ορθόδοξο γειτονικό λαό. Η Ιερά Μονή Ζωγράφου είναι κοινοβιακή από το 1849 και ηγούμενος της μονής σήμερα είναι ο αρχιμανδρίτης Γέρων Αμβρόσιος.
Η επίσημη ίδρυση της Ιεράς Μονής Ζωγράφου τοποθετείται στα τέλη του 10ου αιώνα, όμως σύμφωνα με την παράδοση η μονή ιδρύθηκε λίγο νωρίτερα επί αυτοκρατορίας του Λέοντος ΣΤ΄ του Σοφού (886-912).
Ιδρυτές θεωρούνται τρεις αδερφοί από την Αχρίδα, ο Μωυσής, ο Ααρών και ο Ιωάννης, οι οποίοι ήρθαν να μονάσουν στο Άγιο Όρος και αποφάσισαν να ιδρύσουν ένα μοναστήρι.
Λέγεται ότι οι τρεις μοναχοί δεν μπορούσαν να συμφωνήσουν σε ποιον άγιο θα αφιέρωναν το μοναστήρι. Ένα βράδυ άφησαν μία ξύλινη πλάκα στον ναό που έχτιζαν και προσευχήθηκαν στον Κύριο ώστε να φανερώσει το θέλημά Του.
Το επόμενο πρωί είδαν έκπληκτοι ότι επάνω στην ξύλινη πλάκα ήταν ζωγραφισμένη η μορφή του Αγίου Γεωργίου δια χειρός αγνώστου «Ζωγράφου». Οπότε το όνομα της μονής θα μπορούσε να προέρχεται από αυτήν την ιστορία.
Πρώτη αναφορά της Ιεράς Μονής Ζωγράφου σε επίσημο έγγραφο έχουμε στο λεγόμενο «Τυπικό» του 972 γνωστό και με το όνομα «Τράγος» που είχε υπογράψει ο αυτοκράτορας Τσιμισκής. Το έγγραφο αυτό το υπέγραψε και κάποιος μοναχός ως «Γεώργιος ο Ζωγράφος».
Κάποιοι μελετητές πιστεύουν ότι πρόκειται για τον ιδρυτή του μοναστηριού, και ότι ο προσδιορισμός «Ζωγράφος» πιθανόν ήταν δηλωτικός του επαγγέλματος του ιδρυτή κι πιστεύουν ότι έτσι προέκυψε και το όνομα του μοναστηριού.
Η ιστορική διαδρομή της Ιεράς Μονής Ζωγράφου έχει πολλά κοινά με τις υπόλοιπες μονές του Αγίου Όρους. Με την μόνη διαφορά ότι επειδή βρίσκεται μακριά από την θάλασσα δεν έπαθε ζημιές από πειρατές όπως τα άλλα μοναστήρια του Αγίου Όρους.
Ευεργέτες του μοναστηριού υπήρξαν ο Μιχαήλ Η΄ Παλαιολόγος, ο Ανδρόνικος Β΄ Παλαιολόγος, ο Ιωάννης Ε Παλαιολόγος και άλλοι.
Τον 13ο αιώνα ήρθε μία περίοδος καταστροφών από τους Ενωτικούς, τόσο για την Ιερά Μονή Ζωγράφου, όσο και για πολλές ακόμη Αθωνικές Μονές. Την περίοδο που αυτοκράτορας ήταν ο Μιχαήλ Η΄
Παλαιολόγος και πατριάρχης ο αμείλικτος διώκτης των Ορθοδόξων, ο Λατινόφρων Ιωάννης Βέκκος, συνέβησαν μεγάλοι διωγμοί.
Ο Μιχαήλ συνεργάστηκε με τον Πατριάρχη Βέκκο για την ένωση της Ορθόδοξης εκκλησίας με την Παπική, παρότι υπήρξε ευεργέτης του μοναστηριού.
Οι μοναχοί της Μονής Ζωγράφου εναντιώθηκαν στην ψευδοένωση και έμειναν πιστοί στην Ορθοδοξία με αποτέλεσμα να μαρτυρήσουν.
Μάλιστα 26 από αυτούς βασανίστηκαν και κάηκαν ζωντανοί στον Πύργο του μοναστηριού το 1276.
Το 1873 χτίστηκε ένα μνημείο στην αυλή του μοναστηριού αφιερωμένο στην μνήμη των 26 αυτών μαρτύρων.
Κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας η μονή βοηθήθηκε πολύ από ηγεμόνες των παραδουνάβιων περιοχών καθώς και από τον Ούγγρο ηγεμόνα Στέφανο ΣΤ΄ τον «Καλό».
Ήδη από τα βυζαντινά χρόνια είχε εδραιωθεί η προσέλευση Βουλγάρων μοναχών στην Μονή Ζωγράφου.
Αρχικά εκτός από Βούλγαροι μόναζαν στην μονή και Έλληνες και Σέρβοι, όμως από το 1845 και μετά κυριάρχησε το Βουλγαρικό στοιχείο. Η Ιερά Μονή Ζωγράφου θεωρείται σπουδαίο πνευματικό κέντρο για τον Βουλγάρικο λαό.
Το Καθολικό της Ιεράς Μονής Ζωγράφου είναι ένα επιβλητικό και μεγαλοπρεπές κτίσμα και είναι αφιερωμένο στον Άγιο Γεώργιο τον Τροπαιοφόρο.
Είχε αρχικά χτιστεί και τοιχογραφηθεί το 1502, όμως οικοδομήθηκε εκ νέου το 1801, πάνω στα ερείπια του παλαιού ναού γιατί είχε υποστεί μεγάλες φθορές.
Αξιόλογες είναι οι τοιχογραφίες του 1817 αλλά και κάποιοι εξωτερικοί τοίχοι από λαξευμένους λίθους με ανάγλυφες παραστάσεις.
Το τέμπλο και η Αγία Τράπεζα του Καθολικού αποτελούν αντιπροσωπευτικά δείγματα της θαυμάσιας αγιορείτικης ξυλογλυπτικής. Η Φιάλη που γίνεται ο αγιασμός των υδάτων είναι μαρμάρινη και στηρίζεται σε 8 κίονες έχοντας κάποιες μισοσβησμένες τοιχογραφίες.
Η Τράπεζα της Ιεράς Μονής Ζωγράφου είχε ανακαινιστεί το 1495 από τον Στέφανο ΣΤ΄ τον «Καλό», όμως η οικοδόμηση του σημερινού κτίσματος έγινε στα τέλη του 19ου αιώνα.
Πρόκειται για λιτή εμφάνιση χωρίς τοιχογραφίες, όπως έχουν οι άλλες Τράπεζες των μοναστηριών του Αγίου Όρους. Η Ιερά Μονή Ζωγράφου έχει συνολικά 16 παρεκκλήσια από τα οποία τα τρία είναι τοιχογραφημένα.
Το Σκευοφυλάκιο της Ιεράς Μονής Ζωγράφου στεγάζεται στον Πύργο του μοναστηριού και σε αυτό φυλάσσονται πολλά κειμήλια όπως λειτουργικά σκεύη, ιερά χρυσοκέντητα άμφια, ξυλόγλυπτοι σταυροί διαφόρων εποχών και άλλα.
Εδώ ο επισκέπτης έχει την ευλογία να προσκυνήσει πολλά Ιερά Λείψανα όπως αυτά των Αγίων: Μεγαλομάρτυρος Γεωργίου, Αθανασίου Πατριάρχου Αλεξανδρείας, Νέστορος, Βαρλαάμ, Αντύπα, Νικήτα του Ευαγγελιστή Ματθαίου και άλλα.
Η Ιερά Μονή Ζωγράφου έχει στην κατοχή της πολλές θαυματουργές εικόνες, με την πιο σημαντική ίσως την «Αχειροποίητη» εικόνα του Αγίου Γεωργίου η οποία είναι και από τις πιο θαυματουργές του Αγίου Όρους.
Άλλες θαυματουργές εικόνες οι εξής: Η Παναγία η «Προαγγελομένη» ή «Ακαθίστου», η Παναγία η «Επακούουσα», η «Εξ Αραβίας» εικόνα του Αγίου Γεωργίου και η «Του Ηγεμόνος της Μολδαβίας» του Αγίου Γεωργίου.
Η βιβλιοθήκη της Ιεράς Μονής Ζωγράφου στεγάζεται στον πύργο του μοναστηριού και έχει πολλά ελληνικά και βουλγάρικα βιβλία και πολύτιμους κώδικες.
Από τους πιο αξιόλογους θεωρείται ένας βουλγαρικός κώδικας, το ψαλτήριο του Ροντομίρ του 13ου αιώνα, καθώς επίσης και το μηνολόγιο του Ντράγκαν επίσης του 13ου αιώνα που περιέχει συναξάρια μαρτύρων.
Ο πιο σπουδαίος όμως κώδικας είναι αυτός που έγραψε ο μοναχός Παΐσιος το 1745 και πρόκειται για την πρώτη καταγραφή της ιστορίας του Βουλγαρικού Έθνους. Από τα χειρόγραφα τα 162 είναι ελληνικά και τα 388 είναι σλάβικα, ενώ τα έντυπα βιβλία είναι πάνω από 10000.
Η Ιερά Μονή Ζωγράφου, μια από τις αρχαιότερες μονές του Αγίου Όρους, παράγει μια πλούσια γκάμα μοναστηριακών προϊόντων, τα οποία παράγονται με παραδοσιακές μεθόδους και αγνά υλικά.
Τα προϊόντα της Μονής περιλαμβάνουν:
Φυσικά προϊόντα διατροφής, όπως μέλι, ελαιόλαδο, βότανα και φρούτα, τα οποία συλλέγονται από τα βουνά του Αγίου Όρους και παρασκευάζονται με παραδοσιακές συνταγές.
Κεριά, τα οποία κατασκευάζονται από φυσικό κερί μέλισσας και είναι διακοσμημένα με παραδοσιακά μοτίβα.
Χειροποίητα είδη, όπως εικόνες, σταυροί και άμφια, τα οποία κατασκευάζονται από μοναχούς της Μονής με μεγάλη δεξιοτεχνία.
Φαξ : 23770 23247
Τηλέφωνο : 23770 23247
Website : www.zograf.site/gr
E -mail : zograf.logos@gmail.com
