Άγιος Γρηγόριος ο Ιερομάρτυρας επίσκοπος της Αρμενίας

Βιογραφία
Εγεννήθη το 240 μ.Χ. Πάρθος το γένος, υιός ᾿Ανάκ ο οποίος εφόνευσε τον βασιλέα ᾿Αρμενίας Κουσαρώ. Αφού εθανάτωσεν όλην την οικογένειαν του Γρηγορίου, ο Γρηγόριος με τον αδελφό του κρυφά εστάλη εις την Καισάρεια Καππαδοκίας όπου έγινε χριστιανός και εργαζόταν εις τον άρχοντα των Ρωμαίων Τηριδάτη ο οποίος αργότερα έγινε βασιλεύς Αρμενίας. ᾿Επειδή δεν εθυσίαζεν εις τα ειδωλα ο Γρηγόριος βασανίζεται επί πολλάς ημέρας έσφιξαν τα πόδια του με σανίδια και σχοινιά ώστε από τα δάκτυλά του έτρεχε αίμα, τον βιάζουν να τρέχη φορώντας υποδήματα με καρφιά!!
Η γη εκκοκίνησε από τα αίματα, δέρεται, διά σύριγγος του έβαλον σόδα, ποτάσα, όξος και άλας, κατέκαιον την κεφαλήν του. Κρεμούν κατακέφαλα και από τον αφεδρώνα του ρίπτουν ύδωρ εις την κοιλία του, ξέουν με σιδηρά ονύχια, έχυσαν βραστό μολύβι επάνω του αλλά έμεινε αβλαβής. Τον πέταξαν εις ένα ξερόλακκο μά φίδια και επίστευσαν ότι απέθανε.
Αγγελος διέταξε μία γυναίκα χήρα και έτρεφε τον άγιο επί 15 έτη! ῾Ο βασιλεύς δαιμονισθείς έτρωγε τις σάρκες του, η όψι του αγρίεψε και ωμοίαζε ως χοίρος και έβοσκε εις τα βουνά. (Παρόμοια έπαθε ο Ναβουχοδονόσορ βασιλεύς της Βαβυλώνος, κατά παραχώρησιν Θεού, και έγινε βόδι, ιδέ κεφάλαιον 4ον εις προφήτη Δανιήλ· ετιμωρήθη διά της λεγομένης· «λυκανθρωπίας νόσου»). ῾Η αδελφή του Τηριδάτου είδε ένα όνειρο και φωνή ήκουσε να λέ-γη· «᾿Εάν ο Γρηγόριος δεν εξέλθη από τον λάκκο ο αδελφός σου δεν ιατρεύεται».
Είπε εις τους άρχοντας άλλά δεν επίστευον, τελος έβγαλαν τον όσιο από το λάκκο, έπεσαν εις τους πόδας του ζητούντες συγχώρησιν, εδιδάχθησαν την ορθοδοξον πίστιν, ενεταφίασαν τα μαρτυρικά λείψανα και αφού ενήστευσαν 60 ημέρας εβαπτίσθησαν. ῾Ο Γρηγόριος εχειροτονήθη κατά την εκκλησιαστικήν τάξιν επίσκοπος, έκτισαν ναό της ῾Αγίας ῾Ριψιμίας.
Εθεράπευσε τον Τηριδάτη από την χοιρεία εκείνη κατάστασι, διότι με την προσευχή τον έδιωξε το δαιμόνιο. Πολλούς παραλύτους, λεπρούς και ασθένειες άλλες εθεράπευε. ῾Ο λαός εκρήμνιζε τους ναούς ειδώλων και έκτιζε εκκλησίας. Εβαπτίσθησαν όλοι χριστιανοί. Κατά την ώρα που εβάπτιζε ο άγιος εις τον Ευράτη ποταμό, τα ύδατα εσταμάτησαν να τρέχουν και άνω ο Σταυρός εφώτιζε ως ήλιος.
Εβάπτισε 15 χιλιάδες λαού, περιοδεύων όλη την ᾿Αρμενία εδίδασκε, εχειροτόνησε εις λίγα έτη 400 επισκόπους, έκτισε εκκλησίας, μοναστήρια, σχολεία. Περισσότεροι από τέσσερα εκατομμύρια ᾿Ασύριοι, Πέρσες, και ᾿Αρμένιοι εβαπτίσθησαν από τον άγιον ο οποίος αφού άφησε αντικαταστάτη του τον υιό του ᾿Αριστάνη, απεσύρθη εις ένα όρος ως ασκητήριο προσευχόμενος και τρώγων μόνο άρτο νηστεύων τεσσαρακοντάδας ημερών, ᾿Εκοιμήθη εν Κυρίω εις το ασκητήριόν του.
Λειτουργικά κείμενα
Ἀπολυτίκιον
Ἦχος γ’. Θείας πίστεως.
Θείας πίστεως, τὴ γεωργία, ἐνεούργησας, βροτῶν καρδίας, κατασπείρας τὴν τοῦ Λόγου ἐπίγνωσιν, καὶ λαμπρυνθεῖς μαρτυρίου τοὶς στίγμασιν, ἱεραρχία Γρηγόριε ἔφανας. Πάτερ ὅσιε, Χριστὸν τὸν Θεὸν ἱκέτευε, δωρήσασθαι ἠμὶν τὸ μέγα ἔλεος.
Έτερον Ἀπολυτίκιον
Ἦχος δ’.
Καὶ τρόπων μέτοχος, καὶ θρόνων διάδοχος, τῶν Ἀποστόλων γενόμενος, τὴν πρᾶξιν εὗρες θεόπνευστε, εἰς θεωρίας ἐπίβασιν· διὰ τοῦτο τὸν λόγον τῆς ἀληθείας ὀρθοτομῶν, καὶ τῇ πίστει ἐνήθλησας μέχρις αἵματος, Ἱερομάρτυς Γρηγόριε· Πρέσβευε Χριστῷ τῷ Θεῷ, σωθῆναι τὰς ψυχὰς ἡμῶν.