Άγιος Λουκάς ο Ευαγγελιστής
Βιογραφία
Ητο από την ᾿Αντιόχεια Συρίας ιατρός και ζωγράφος γνωρίζων ῾Εβραϊκά και Συριακά. Το έτος 42 μ.Χ. εργαζόμενος εις Θήβαςεδιδάχθη από ᾿Απόστολο Παύλο και έγινε χριστιανός. Καθ᾿ υπαγόρευσι τού ᾿Αποστόλου Παύλου έγραψε το ευαγγέλιο και το έστειλε εις τον ηγεμόνα ᾿Αχαίας Θεόφιλο ο οποίος επίστευσε (τό ευαγγέλιον έγραψε εις το μοναστήριον του Μεγάλου Σπηλαίου). ῎Εγραψε και τις πράξεις των αποστόλων και απέστειλεν εις τον ίδιον. ᾿Εδίδαξε εις όλη την ῾Ελλάδα, εκοιμήθη εν Κυρίω εις Θήβα Βοιωτίας, 80 ετών.
Από τον τάφο του ανέ-βλυσε ένα θεραπευτικόν κολλύριον. ῾Ο βασιλεύς Κωνστάντιος μετέφερε εις Κων/πολι το άγ.λείψανό του και κατέθεσε εις το ναό των ῾Αγ.᾿Αποστόλων. Λέγεται ότι πρώτος αγιογράφησε 3 εικόνας της Θεοτόκου και όταν είδε αυτάς η Παναγία μας είπε· «῾Η χάρις του εξ εμού τεχθέντος (δηλ. ΚΗΙΧ δι᾿ εμού μετ᾿ αυτών είη (άς είναι)». ῾Αγιογράφησε και αγ. ᾿Αποστόλων τας εικόνας. ( σημείωσις αναγκαία· ο Λέων Σοφός εις το ᾿Εωθινό Τροπάριον, ο Χρυστοφόρος Πατρίκιος εις το ᾿Ιαμβικό δίστιχο του μηναίου και ο άγιος Θεοφάνης ο Γραπτός εις ασματικό κανόνα Ευαγγ. Λουκά έγραψαν ότι ο Λουκάς είδε ζώντα τον ΚΗΙΧ και ήτο και εις την Πεντηκοστήν παρών.
Ο ῞Αγ. ᾿Ιωάννης Χρυσόστομος, ῞Αγ. Θεοφύλακτος, ο τετυπωμένος συναξαριστής και άλλοι λέ-γουν ότι ουδέποτε είδε ο Λουκάς τον ΚΗΙΧ, ούτε εις Παντηκοστή ήτο ο ίδιος ο Λουκάς μαρτυρεί αυτό λέγων εις την αρχή Ευγγέλιον του «καθώς παρέ-δωκεν κλπ...»· πότε παρέδωκαν; όταν επήγε με απόστ. Παύλο εις ῾Ιεροσολυμα (ιδέ Πράξεις Κα, 17).
Λειτουργικά κείμενα
Ἀπολυτίκιον
Ἦχος γ’.
Ἀπόστολε Ἅγιε, καὶ Εὐαγγελιστὰ Λουκᾶ, πρέσβευε τῷ ἐλεήμονι Θεῷ, ἵνα πταισμάτων ἄφεσιν, παράσχῃ ταῖς ψυχαῖς ἡμῶν.
Έτερον Ἀπολυτίκιον
Ἦχος δ’. Ταχὺ προκατάλαβε.
Ἀκέστωρ σοφώτατος, Ἱερομύστα Λουκᾶ, ζωγράφος πανάριστος, τῆς Θεοτόκου Μητρός, ἐδείχθης Ἀπόστολε, ἔγραψας μάκαρ, λόγους, διὰ πνεύματος θείου, ἔδωκας ἐννοῆσαι, συγκατάβασιν ἄκραν, Χριστοῦ τῆς παρουσίας, διὸ πρέσβευε σωθήναι ἠμᾶς.
Έτερον Ἀπολυτίκιον
Λουκᾶν τὸν θεηγόρον καὶ τοῦ Παύλου συνέκδημον καὶ Εὐαγγελίου τοῦ τρίτου συγγραφέα θεόπνευστον, ἐν ὕμνοις τιμήσωμεν, πιστοί, ὡς ἄξιον ἐργάτην τοῦ Χριστοῦ. Τῷ φωτι γὰρ τοῦ Κυρίου καταυγασθεὶς μετέδωκε φῶς τῷ κόσμῳ. Γράψας τὰς θαυμαστὰς παραβολάς, σύστασιν ἐκκλησίας τε τῇ ἐπελεύσει τοῦ πνεύματος ἱστορησάμενος.
Έτερον Ἀπολυτίκιον
Ἤχος α΄.
Τόῦ Σωτῆρος Καλλιτέχνήσας παραβολάς και τά θαύματα, καί τῶν Ἀποστόλων τάς Πράξεις κοσμήσας, τῆς Θεοτόκου τἠν εἰκόνα ἐζωγράφησας. Εἰς πόλιν δέ Θηβαίων κηρύξας τἠν άλἠθειαν͵ ἐν εκείνῃ ὑπὲρ ταύτης ἐμαρτύρησας, καί τήν ψυχήν τῷ Κυρίῳ παραδέδωκας. Διό πρέσβευε Χριστῷ τῷ Θεῷ ψυχῶν τέ καί σωμάτων ἰατρέ Λουκᾶ Εὐαγγελιστά Θεόπνευστε σωθῆναι τάς ψυχάς ἡμῶν.
(Ποιηθέν υπό Μητροπολίτου Θηβών και Λεβαδείας Συνεσίου του Φιλιππίδου 1912 - 1944 μ.Χ.)
