Άγιος Ένδοξος Μεγαλομάρτυς Δημήτριος

Βιογραφία
Ητο εκ της Θεσσαλονίκης εις τους χρόνους Μαξιμιανού- Διοκλητιανού βασιλέων (284-305). Είχε το αξίωμα του Δουκός δηλ στρατηγού Θεσσαλίας. ᾿Επειδή ήτο χριστιανός και εδίδασκε, ο Μαξιμιανός διέταξε και εφυλακίσθη ο άγιος εις τόπον ακάθαρτον. ῾Ο δαίμων μετεσχηματίσθη εις μέ-γα σκορπίον και επετέθη εις τον άγιον ο οποίος με το σημείο του Τιμίου Σταυρού κατεπάτησε αυτόν λέγων· «Εις το όνομα του ΚΗΙΧ όστις είπε να πατώμεν επάνω όφεων και σκορπίων και επί πάσαν την δύναμιν του εχθρού».
Ευθύς άγγελος εστεφάνωσε αυτόν λέγων «Χαίρε Δημήτριε στρατιώτα του Χριστού, θάρρει, ενδυναμού και νίκα τους εχθρούς».῾Ο Μαξιμιανός οργάνωσε αγώνας πεντάθλου εις το στάδιον, ένας ισχυρός άνδρας από τα Ουάνδηλα Σκυθίας μονομαχώντας με τους αθλητάς ενικούσε κί᾿ εφόνευε αυτούς. Ο Νέστωρ, νεανίας εκ Θεσσαλονίκης, βλέποντας τον άθεο Λυαίο να φονεύη ανθρώπους και τον βασιλέα να υπερηφανεύεται επήγε εις τις καμάρες όπου ήτο φυλακισμένος ο άγιος και εζήτησε την ευλογία του διά να μονομαχήση με Λυαίον.
Ο άγιος σταυρώσας τον Νέστωρα είς το μέτωπο είπε· «῞Υπαγε και Λυαίον θέλεις νικήσει και υπέρ Χριστού μαρτυρήσεις». ᾿Ελθών ο Νέστωρ εις το στάδιον ο βασιλεύς είπε· «δέν λυπείσαι την ζωήν σου, δεν βλέπεις πόσους ενίκησε ; Αν είσαι πτωχός θα σε πλουτίσω». ῾Ο Νέστωρ είπε· «Βασιλεύς ούτε πτωχός είμαι, ούτε καταφρονώ την ζωή μου, θέλω να νικήσω διά να λάβω τιμήν και αποφασίζω να κινδυνεύσω, διότι τί θα με ωφελήσει ο πλούτος χωρίς τιμή;». ῾Ο Νέστωρ ορμήσας κατά του Λυαίου λέγων· «ο Θεός Δημητρίου βοήθει μοι» με την μάχαιρά του εκτύπησε κατάκαρδα και εφόνευσε τον Λυαίον.
Ο βασιλεύς ελυπήθη και έλεγε· «Με ποίας μαγείας ενίκησαν;». ῾Ο Νέστωρ είπε· «Με την δύναμιν του Χριστού». Διέταξε ο βασιλεύς και απεκεφαλίσθη ο Νέστωρ (μέ το μαχαίρι όπου εφόνευσε τον Λυαίον) και τον ῞Αγιο Δημήτριο να λογχεύσουν. ῞Οταν οι στρατιώτες έφθασαν εις την φυλακή ο άγιος εσήκωσε μόνος του το δεξιό του χέρι και εδέχθη εις την πλευρά το πρώτο κτύπημα με λόγχη.
Ο φίλος του αγίου Λούπος έλαβε το δακτυλίδι του αγίου, το επανωφόριό του και το μανδήλι του το οποίον έβαψε εις το μαρτυρικό αίμα. ῾Ο Μαξιμιανός έμαθε αυτό και διατάξας απεκεφαλίσθη ο Λούπος.Το άγιο λείψανο αγ.Δημητρίου ενεταφίασαν εις το λουτρό. ῾Ο στρατηγός της Βλαχίας Λεόντιος εις τους χρόνους Μεγάλου Κων/ντίνου ασθενήσας βαρέως και μη ευρίσκων βοήθεια από τους ιατρούς επήγε βασταζόμενος εις τον τάφο ῾Αγίου και ευθύς εθεραπεύθη. ῎Εκτισε ναόν ο οποίος σήμερον υπάρχει, ηθέλησε να λάβη μέρος αγίου λειψάνου μαζί του διά να κτίση ναόν του αγίου Δημητρίου εις Βλαχίαν αλλά εφάνη εις τον ύπνον του και εμπόδισε τον Λεόντιον. ῎Ελαβε χώμα από τον τάφον, το δακτυλίδι και το μανδήλιο αγίου (τά οποία είχε ο Λούπος).
Θέλων να διέλθη τον πλυμμηρυσμένο Δούναβι ποταμό, δεν ηδύνατο, προσευχήθη εις ῞Αγιον ο οποίος ήλθε εις τον ύπνο του λέγων να διέλθη αφόβως κρατών το μανδήλιο και το δακτυλίδι του. ᾿Επέρασε τον ποταμό ο Λεόντιος και έκτισε εκκλησία εις την Βλαχία εις τον ῾Αγ.Δημήτριον. ῞Ενας επίσκοπος της ᾿Αφρικής αιχμαλωτίσθη από πειρατάς κί επωλήθη δούλος εις ένα ᾿Αγαρηνό. ᾿Εργαζόμενος εις τον κήπο μετέφερε κοπρία, παρακαλών τον Θεόν να ελευθερωθή και λέγων· «᾿Αλοίμονό μου, που κατήντησα, που είναι ο καιρός όταν εβάσταζα τα ῎Αχραντα Μυστήρια...».
Μία νύκτα εφάνη εις αυτόν ο άγιος έφιππος, τον επήρε επάνω εις το άλογό του και εν μια στιγμή ευρέθησαν έξω από την Θεσσαλονίκη. Είπε εις τον επίσκοπον· «Είμαι Δούξ της πόλεως υπάγω εγώ εις την πόλιν, εσύ ερώτησον και ελθέ». Εφάνη ως να εισήλθε εις την πόλιν, ερχόμενος ο επίσκοπος ανεγνώρισε από την εικόνα τον άγιον Δημήτριο και εδόξαζον τον Θεόν. ῾Ο επίσκοπος ε-πέστρεψεν εις τον τόπον του, επώλησε τα υπάρχοντά του και έκτιζε εκκλησία εις ῞Αγ.Δημήτριον.
Δεν υπήρχον άλλα μάρμαρα διά να αποτελειώση αυτήν. ᾿Εκείνο τον καιρό εκτίζετο εις Κων/πολι ναός των ῾Αγίων Μηνά, Βίκτωρος και Βικεντίου, ένα πλοίο μετέφερε μάρμαρα και ήτο στο λιμάνι. ῾Ο άγιος Δημήτριος εφάνη εις τον επίσκοπο λέγων να υπάγη εις το λιμάνι να αγοράση μάρμαρα. ᾿Ελθών ο επίσκοπος, ήκουσε από τον πλοίαρχο «ότι δεν έχει μάρμαρα». Διά δευτέρα φορά εφάνη εις επίσκοπον ο άγιος λέγων να υπάγη εις τον πλοίαρχο και να είπη ότι έχει τόσα μάρμαρα λευκά, τόσα πορφυρά κλπ και ότι είναι ο προορισμός του διά τον ναό εις Κων/πολι αλλά ετελείωσε η οικοδόμησι του ναού και να αγοράση αυτός. ῎Ετσι έκαμε, αγόρασε ο επίσκοπος τα μάρμαρα και ετελείωσε τον ναόν προς δόξαν Θεού και του αγίου.
Οταν ο βασιλεύς ᾿Ιουστινιανός ηθέλησε να λάβη το λείψανο αγίου Δημητρίου να μεταφέρη εις αγία Σοφία, εξήλθε φωτιά εκ του τάφου και φωνή έλεγε· «Περισσότερο μη σκάψετε». Το 1149 ο βασιλεύς Μανουήλ Κομνηνός ενήργησε και μετέφεραν την εικόνα τού ῾Αγίου η οποία ήτο εις τον τάφο του εις την μονή Παντοκράτορος εις Κων/πολιν.
Λειτουργικά κείμενα
Ἀπολυτίκιον
Ἦχος γ’.
Μέγαν εὕρατο ἐv τοῖς κιvδύvοις, σὲ ὑπέρμαχοv, ἡ οἰκουμένη, Ἀθλοφόρε τὰ ἔθνη τροπούμενον. Ὡς οὖν Λυαίου καθεῖλες τὴν ἔπαρσιν, ἐν τῷ σταδίῳ θαῤῥύvας τὸν Νέστορα, οὕτως Ἅγιε, Μεγαλομάρτυς Δημήτριε, Χριστὸν τὸν Θεὸν ἱκέτευε, δωρήσασθαι ἡμῖν τὸ μέγα ἔλεος.