Οσιομάρτυς Ιάκωβος και οι μαθητές του Ιάκωβος και Διονύσιος

Εκτής Καστοριάς, γονέων Μαρτίνου και Παρασκευής, ήτο ποιμήν προβάτων, επειδή εφθονήθη από τον αδελφό του επήγε εις Κων/πολι και εργαζόταν ως προμηθευτής εις τα ανάκτορα των Τούρκων. ᾿Ερωτηθείς μία φορά διατί δεν τρώγει κρέας, είπε ότι σήμερα είναι νηστεία. ῾Ο Τούρκος είπε· «῎Οντως μεγάλη πίστι έχετε εσείς οι χριστιανοί, η γυναίκα μου εδαιμονίσθη και απελπισθείς από ιατρούς, την επήγα εις τον Πατριάρχη (῞Αγ.Νήφωνα, 11 Αυγούστου) και εδιάβασε το ευαγγέλιο εις αυτήν. Τότε κατέβη ένα φως από τον ουρανό, εσκέπασε τον Πατριάρχη και γυναίκα μου και ο ναός έλαμψε.. όταν έπαυσε την ανάγνωση το φως ανήλθε εις τον ουρανό και η γυναίκα μου έγινε καλά. ᾿Εάν δεν εφοβούμεθα τους εξουσιαστάς ίσως να γινόμασταν χριστιανοί».

Ακούσας αυτά ο ᾿Ιάκωβος επήγε και εξομολογήθηκε εις τον Πατριάρχη και αναχωρήσας ήλθε εις ῞Αγιον ῎Ορος έγινε μοναχός εις την μονή Δοχειαρίου με το όνομα ᾿Ιάκωβος (πρίν ελέγετο ᾿Ιωάννης).῎Εμεινε τρία έτη εκεί, μετά επήγε εις την σκήτη ᾿Ιβήρων εις το μονύδριο του Τιμίου Προδρόμου, πλησίον του ήτο ο Γέρων ᾿Ιγνάτιος εις τον οποίο εξωμολογείτο και πολλάκις υπηρετούσε εις το γήρας του. 

6 χρόνια έμενε αγωνιζόμενος, πολλά υπέμεινε από τους δαίμονες οι οποίοι του έκαμαν ταραχάς, σεισμούς, μία νύχτα χειμώνος, εθερμαίνετο εις το τζάκι, εφάνη ο δαίμων οφθαλμοφανώς ως αιθίοψ και του έδωκε το χέρι του λέγων· «φίλησέ το». ῾Ο άγιος εσήκωσε τα χέρια του εις προσευχή και εβόησε· «῾Υπεραγία Θεοτόκε βοήθησόν μοι» και με τον λόγον, είδε την Θεοτόκον άνωθέν του βαστάζουσα τον ΚΗΙΧ. Πλημμυρίσας από ευφροσύνη εδόξαζε τον Θεόν ο άγιος.

Ποντικοί ήρχοντο και έβλαπτον τον κήπον του, προσευχηθείς προς τούτο κατά την συμβουλήν του πνευματικού του, εχάθησαν οι ποντικοί. ᾿Επειδή ύδωρ το καλοκαίρι δεν είχε, μετέφερε αυτό από ένα μικρό λάκκο μακρόθεν, προσευχηθείς εις Κύριον ανέβλυσε ύδωρ η πηγή αυτή υπάρχει και σήμερον.

Ο μοναχός Μαρκιανός ευρισκόμενος εις ιερά μονή ῾Αγ.Παντελεήμονος, προσηύχετο γονυκλινώς 7 ημέρας να τον οδηγήση ο ΚΗΙΧ εις οδόν σωτηρίας. Την 8ην ημέρα είδε εν οράματι ότι ευρέθη εις την σκήτη ᾿Ιβήρων και ο ΚΗΙΧ εκάθητο επί θρόνου δόξης έχων πλησίον του τον ᾿Ιάκωβο και τον Τίμιο Πρόδρομο, ο Μαρκιανός προσκηνύσας τον Κύριον έβαλε μετάνοια και εις όσιον ᾿Ιάκωβο.

Ο Τίμιος Πρόδρομος είπε· «ο ΚΗΙΧ διά της Παναχράντου Σου Μητρός, οδήγησον τον δούλον Σου», ο ΚΗΙΧ είπε εις Μαρκιανό· «᾿Από την ακαταστασίαν σου δεν κατοικείς εις ένα τόπον», ο Μαρκιανός κλαίων είπε· «Σύ Κύριε οδηγός των πεπλανημένων και κυβερνήτης, οδήγησόν με εις την οδόν των δικαιωμάτων Σου» και ήλθε εις ε-αυτόν του. Την άλλη ημέρα επήγε εις Σκήτη ᾿Ιβήρων, ιδών αυτόν ο ᾿Ιάκωβος εκάλεσε με τ᾿ όνομά του και έμεινε υποτακτικός εις τον άγιον, ο οποίος διά προσευχής του το έλαιον το οποίον είχον εντός κολοκύνθης διά τα κανδήλια, δεν ωλιγόστευε επί 6 μήνες. 

Ο Μαρκιανός είπε το θαύμα εις τους μοναχούς οι οποίοι εχρίοντο με τον έλαιον δι᾿ ευλογίαν. ῾Ο άγιος αποφευγων την ανθρωπίνη δόξα επροσευχήθη και το έλαιον έπαυσε να αναβλύζη.᾿Αγρυπνούσε όλη τη νύκτα προσευχόμενος τρώγοντας κάθε εσπέρας 150 γρ. παξιμάδι. Μία ημέ-ρα ησθάνθη την Θεϊκή αλλοίωσι εις την ψυχή του, εθερμάνθη η καρδιά του με αγάπη προς Θεό και ανθρώπους, ευρέθη εκτός εαυτού και το άκτιστον Φως ωδήγησε εις τον παράδεισο, είδε τα αγγελικά τάγματα και τον ΚΗΙΧ. 

Επειτα ηρπάγη εις την κόλασι, και είδε τας ψυχάς που αναμένουν την τελική κρίσι κατά την Βί παρουσία ΚΗΙΧ. Δεν εδέχετο ο άγιος να εξομολογή τους προσερχομέ-νους εις αυτόν λέγων ότι δεν έχει άδεια. ῾Ο επίσκοπος του αγ. ῎Ορους έδωκε την άδεια αυτή. Ενας μοναχός της ῾Ι.Μ.᾿Ιβήρων εκοινωνούσε ανεξομολόγητος. ῾Ο άγιος ήλεγξε αυτόν και εκείνος έλεγε ότι δεν έχω καμμία αμαρτία. Τότε ο άγιος του είπε ότι αμαρτήματα είχε σ᾿ όλη τη ζωή του.

Ηλθε ένας Ρώσος να εξομολογηθή μη γνωρίζων ελληνικά. ᾿Εδιάβασε εις αυτόν ο άγιος μία ευχή και ωμίλησε για ολιγη ώρα ῾Ελληνικά. ῾Ο επίσκοπος Θεσ/νίκης Μακάριος ευρισκόμενος εις Μονή Βατοπαιδίου έλεγε πως είναι δυνατόν ο ᾿Ιάκωβος ένας μοναχός να εξομολογή και κανονίζη ιερείς κλπ.

Προγνωρίσας ο άγιος είπε εις τον Μαρκιανό· «Τέκνον οι μακρινοί μας υβρίζουν άς υπάγωμεν εις πληροφορία και διόρθωσί των». ᾿Επήγαν και συνωμίλησαν με τον επίσκοπο ο οποίος διαπίστωσε την σοφίαν του αγίου. Ευρισκόμενος ποτέ ο άγιος εις την εκκλησία όταν άρχισε να ιεροφορή ο ιερεύς, φως ουράνιο εκύκλωσε αυτόν, άγγελοι εντός του ναού ίσταντο το φως εκείνο εκάλυπτε τα τίμια Δώρα και κατά την Μεγάλη Είσοδον εσκέπαζε τον λαόν. 

Εβλεπε ο άγιος νοητώς τον ιερέα να είναι δεμένος με σχοινία. (Εις τους αξίους ιερείς το θείον Φως γίνεται ένα μ᾿ αυτούς, όταν διαβάζη το ευαγγέλιο, λαμπάς φωτός εξέρχεται από το στόμα του όταν λέγη τας ευχάς και υψώνει τα χέρια του, λαμπάδες φωτός ανέρχονται εις ουρανόν από τους δακτύλους του). Κατά την στιγμή που ο ιερεύς εμέ-λιζε τον άγιο άρτο -ενώ έβλεπε ο άγιος τον ΚΗΙΧ εις τον δίσκον- είδε το Τίμιον αυτού αίμα να χύνεται εις το ῞Αγιον Ποτήριον. 

Και με το τέλος της Θ.Λειτουργίας είδε τον ΚΗΙΧ ακέραιον, με τους αγγέ-λους ν᾿ ανεβαίνη εις ουρανούς. ῾Η χάρις του Θεού ενεργεί και διά των αναξίων ιερέων (αφού δεν έχουν καθαιρεθή) διά τον αγιασμό των χριστιανών. Εις τον ανωτέρω ιερέα έδωκε την συμβουλή να μη λειτουργή ως ανάξιος και ο ιερεύς υπήκουσε.

Μία φορά έτρωγε ο άγιος εις τράπεζα της Μονής ᾿Ιβήρων, εχώρισε ένα πιάτο φαγητό λέγων· «᾿Από το τάδε μοναστήρι έρχεται ο αδελφός μας, φυλάξτε αυτό το φαγητό». Εις ολίγη ωρα ήλθε ο μοναχός εκείνος. ῎Αλλη φορά είπε ο Μαρκιανός,

«Γέροντα εάν είναι ευλογημένο, άς υπάγωμεν εις την ᾿Ιβήρων διά να πάρωμεν ευλογία τρόφιμα». ῾Ο άγιος είπε· «Σε λίγο έρχεται ο παπα-Θεωνάς από την ιερά μονή Παντοκράτορος ο οποίος έχει ένοικον τον Χριστόν εις την καρδιά του και φέρνει και ολίγας ευλογίας· πράγματι, ήλθε μετά από λίγη ώρα». Πολλούς μοναχούς, όταν τους εσυνατούσε, έλεγε τους κρυφούς λογισμούς αυτών και εσυμβούλευε κατάλληλα.

῞Ενα χρονικό διάστημα με έξι μαθητάς του επήγε εις ῎Αθωνα και όλη την εβδομάδα ησύχαζε μόνο το Σάββατο-Κύριακο ωμιλούσε. ῎Ηθελε να μεταβή εις την Αιτωλο-Ακαρνανία αλλά οι μαθητές του δεν ήθελαν. Είπε εις μαθητάς του· «῍Ας ανεβούμε εις το όρος του ῎Αθωνος και να προσευχηθούμε».

῞Οταν έφθασαν εις το παρεκκλήσιον της Παναγίας είδε έναν ιεροπρεπή να του λέγη· «Κάνε ότι βούλεσαι». ῞Οταν ανέβηκαν εις την κορυφή, προσευχομένου του αγίου, ήλθε έκστασις εις τους μαθητάς του και είδον άγγελο να τους δίδη να φάγουν τρείς μαύρους άρτους του αγίου λέγοντος «αδύνατον να φάγω»· ο άγγελος είπε «πρέπει να φάγετε αυτούς»· ο άγιος ερμήνευσε εις μαθητάς του ότι το μαύρον συμβολίζει τας θλίψεις του μαρτυρίου.

Ανεχώρησε μαζί με τον διάκονο ᾿Ιάκωβο και επήγε εις μονή Τιμίου Προδρόμου εις την Ναύπακτο. Τρείς ημέρες πρίν φθάση εκεί ο άγιος κάθε βράδυ ένα φως κατέβαινε επάνω εις το μοναστήρι και έβλεπον οι άνθρωποι. Πλήθη χριστιανών ήρχοντο να τον ιδούν, να συμβουλευθούν και να εξομολογηθούν. Μια φορά ήλθον περί τους 1.000 χριστιανούς, ο άγιος εδέχθη αύτούς καθ᾿ ομάδας από το κάθε χωριό χωριστά. εβάδιζε ποτέ με άλλους μοναχούς και είπε· «Γρήγορα διότι ο τάδε μοναχός αποθνήσκει».

Ηλθον και μόλις επρόφθασαν τον μοναχό ψυχοραγούντα. ῾Ο αρχιερεύς του τόπου εκεί επίστευσε εις τις ψευδοκατηγορίες κατά του αγίου και ειδοποίησε τους Τούρκους ότι δήθεν στρατολογεί ανθρώπους. ῏Ηλθε ο Τούρκος Μπέης της ῎Αρτας με 18 στρατιώτας, συνέλαβε τον άγιο με τους μαθητάς του ᾿Ιάκωβο και Διονύσιο και εφυλάκισαν εις Τρίκκκαλα διά 40 ημέρας. ᾿Από τη φυλακή έστειλε γράμμα εις τους μοναχούς της μονής Προδρόμου (εις Δερβεκίτσα Ναυπάκτου) παρηγορών αυτούς και λέγων ότι μετά τον θάνατό τους κάθε μοναχός επί 40 ημέρας να κάμη δι᾿ αυτούς 50 μετάνοιες και να υπακούουν εις τον παπα-Θεωνά. ῎Εφεραν τον άγιο και μαθητάς του εις Διδυμότειχο διότι εκεί ήτο ο Τούρκος βασιλεύς και ερωτηθείς είπε ότι «εγώ δεν στρατολογώ λαόν αλά διδάσκω τον λόγο του Θεού», δέρονται, φυλακίζονται και βασανίζουν σφίγγωντας με στρεβλωτική μηχανή. Κατά τα βασανιστήρια του διακόνου εβγήκε ο οφθαλμός.

Επειδί οι τούρκοι δεν εύρισκον αιτία θανάτου, έφερον εις τας φυλακάς ᾿Ανδριανουπόλεως. ᾿Εκεί ηρώτησαν τον άγιο να ειπή για το Μωάμεθ και για το Χριστό. Ο άγιος ωμολόγησε την Θεότητα του Χριστού διά δε τον Μωάμεθ είπε ότι ήτο φίλος του διαβόλου κι᾿ όποιος πιστεύει εις το κοράνιο δεν αξιώνεται της βασιλειας του Θεού. Οι Τούρκοι θυμώσαντες, έδειραν αυτούς, έξεον, του αγίου έγδαραν το δέρμα λωρίδες από το στήθος και την πλάτη, εις τις πληγές έβαλαν όξος και άλας. ᾿Επί 17 ημέρας συνεχώς βασανίζονται, τέλος ωδήγησαν εις τον τόπον της καταδίκης, επροσκύνησαν τρίς τον Θεόν κάνοντας μετάνοιες, ευχαριστώντάς Τον ότι ηξίωσε του μαρτυρικού τέλους, ο άγιος είχε μαζί του τρείς μερίδες ῾Αγίου ῎Αρτου και εκοινώνησαν.

Ο άγιος ειπών τό· «Κύριε εις χείρας Σου παραδίδω το πνεύμα μου» απέθανε. ῾Ο Τούρκοι και τους τρείς δηλ. τον άγιο ᾿Ιάκωβο, τον ιεροδιάκονο ᾿Ιάκωβο και τον μοναχό Διονύσιον εκρέμασαν εις την αγχόνη την 1ην Νεομ. 1520. ᾿Ενεταφίασαν οι χριστιανοί εις ᾿Αρβανιτοχώριον. Κάθε Κυριακή και εορτή εφαίνετο ουράνιο φως άνω των τάφων.

Ο επίσκοπος ῎Αρτης εξεδίωξε όλους τους μαθητάς αγίου από την μονή προδρόμου εν καιρώ χειμώνος.῎Εμειναν ολίγο εις εκκλησία ῾Αγ.Γεωργίου και μετά επήγαν εις ῾Αγ.᾿Ορος εις Σιμωνόπετρα. Υστερα από 2-3 χρόνια επήγαν εις τη μονή ῾Αγ.᾿Αναστασίας Φαρμακολυτρίας, ήσαν 150 σύνολον μοναχοί, με ηγούμενο τον παπα-Θεωνά ο οποί-ος ύστερον έγινε Μητροπολίτης Θεσ/νίκης. Τρία έτη μετά το μαρτύριο έγινε ανακομιδή αγίων λειψάνων.

Ο ιερεύς Νικόλαος από την ῎Αρτα, έφερε εις το ῞Αγιο ῎Ορος εις τους μαθητάς του αγίου, την κάρα και μέρος ῾Αγ. λειψάνων.