Οσία Θεοκτίστη η Λέσβια

Εκ Μεθύμνης της Λέσβου, μοναχή από μικρά ηλικία εις τον εκεί παρθενώνα (μοναστήριον) κατά τους χρόνους βασιλέως Λέοντος Σοφού. Πειρατές εκ Κρήτης συνέλαβον κατοίκους και την Θεοκτίστη. ῞Οταν εστάθμευσαν εις νήσο Πάρο η οσία διέφυγε την προσοχη αυτών και εκρύβη. ῾Η νήσος ήτο ακατοίκητος λόγω επιδρομών Αράβων πειρατών, έμεινε η οσία 35 έτη ασκητεύουσα τρεφομένη με χόρτα. Κυνηγοί ήλθον εις την Πάρον διά κυνήγι και εις τα ερείπια του ναού ῾Εκατονταπυλιανής εύρον την αγία. ᾿Αφού εζήτησε και ενεδύθη ένα ανδρικό ρούχο, ως άλλη Μαρία Αιγυπτία, σκελετωμένη από τας κακουχίας, είπε πως ευρέθη εκεί και εζήτησε να έλθη ιερεύς διά να κοινωνήση.

Μετά από ολίγο καιρό ήλθον οι κυνηγοί πάλι κι᾿ ο ιερεύς έφερε άγιο ῎Αρτο και εκοινώνησε αυτήν, εις ολίγας ημέρας εκοιμήθη εν Κυρίω. ῾Ο ιερεύς αυτός ωνομάζετο Συμεών, έμεινε εις τα μέρη της Πάρου 30 έτη συνεχώς ασκητεύων. Το 886 μ.Χ. ο στρατηγός του Βυζαντίου ῾Ημέριος με στρατό και τον Συμεών τον μεταφραστή διερχόμενος από νήσο Πάρο εύρε τον ιερέα Συμεών και έμαθον απ᾿ αυτόν τον βίον της οσίας Θεοκτίστης (τόν οποίον συνέ-γραψε ο Μεταφραστής). 

Ο ναός εκατονταπυλιανής (100 πύλες κατά την παράδοσιν είχε) εκτίσθη το 325 υπό ῾Αγίας ῾Ελένης, διαστάσεις (30χ25χ15) μέ-τρα και ιερόν Βήμα (12χ9) μέτρα. ῞Οταν ο αρχηγός αράβων πειρατών Νίσυρις ηθέλησε να μεταφέρη το μαρμάρινο κουβούκλιο ῾Αγ.Τραπέζης (διαστάσ. 2χ2,70χ3 μέτρα ύψος) δεν ηδύνατο να το εξαγάγη εκ της θύρας διότι παραδόξως ηύξανε. Κατέστρεψε την θύραν και τον τοίχον, πάλι..όμως ηύξανε.. θυμωθείς το έθραυσε.. έτσι διεσώθη. Εις ολίγας ημέρας επνίγη. Το λείψανο αγ.Θεοκτίστης αργότερα οι χριστιανοί της ᾿Ικαρίας το επήραν από την Πάρον και έθαψαν εις απόκρυφον τόπον, άγνωστον και έως σήμερον.