Άγιος Γρηγόριος Νεοκαισαρείας

Ο άγιος έζησε εις τους χρόνους του βασιλέως Αυρηλιανού με ευσέβεια αν και οι γονείς του ήσαν άπιστοι. ῞Οταν εσπούδαζε εις την ᾿Αλεξάνδρεια, κάποιοι ασεβείς παρεκίνησαν μία πόρνη η οποία ήλθε και εζητούσε τον μισθόν της διά την αμαρτία την οποία δήθεν έπραξε μαζί της. ῾Ο άγιος δεν εταράχθη, αλλά με πραότητα την αντιμετώπισε δημοσία των ανθρώπων, εκείνη δαιμονισθείσα έπεσε κατά γης και αφού επροσευχήθη ο άγιος, εθεραπεύθη και ομολογούσε φανερά την συκοφαντία. Μαθητεύσας εις τον ῾Ωριγένη, μετά το τέλος των σπουδών του, ήλθε εις την έρημο και έγινε μοναχός. 

Η Θεοτόκος και ο Ευαγγελιστής ᾿Ιωάννης τον εδίδαξαν τα δόγματα της ορθοδοξίας.῾Ο επίσκοπος ᾿Αμασείας Φαίδιμος εχειροτόνησε τον άγιον επίσκοπο Νεοκαισαρείας ενώ εκείνος ήτο απών (εκρύπτετο διά να αποφύγη την χειροτονίαν) και έστειλε το έγγραφο χειροτονίας, όρκίζοντας αυτόν εις τον Θεόν να υπακούση. ῾Ο άγιος επί πολλάς ημέρας έμεινε προσευχόμενος ζητώντας να μάθη το θέλημα του Θεού. Του εφάνη εις οπτασία η Θεοτόκος η οποία είπε εις τον Ευαγγελιστή ᾿Ιωάννη να τον διδάξη το ζητούμενον. ῾Ο Ευαγγελιστής εδίδαξε τον άγιον περί του Τριαδικού Θεού.

᾿Ερχόμενος ο άγιος εις Νεοκαισάρεια διά να αναλάβη την επισκοπήν διανυκτέρευσε εις ναό ειδώλων προσευχόμενος όλη την νύκτα. Το πρωί ο ιερεύς ειδώλων ήκουσε από τους δαίμονας ότι ο άγιος τους κατεδίωξε. ᾿Ερωτήσας ο ιερεύς τον άγιον, έμαθε ότι οι χριστιανοί έχουν εξουσία κατά των δαιμόνων. ῎Εγραψε ο άγιος εις χαρτί· «Σατανά είσελθε» κι᾿ όταν έβαλε το χαρτί εις το ναό ο ιερεύς ειδώλων, τότε του απήντησαν οι δαίμονες. ᾿Εκ τούτου επίστευσε, εβαπτίσθη χριστιανός και έγινε μαθητής του αγίου.

᾿Ελθών ο άγιος εις την πόλιν Μουσώνιον, εδίδασκε και πολλοί έγιναν χριστιανοί.

Γενομένου σεισμού έπεσαν όλα τα κτίρια εκτός από την εκκλησία, τότε εστερεώθησαν εις την πίστι.

Δύο αδελφοί εφιλονικούσαν διά μία λίμνη-μερίδιον πατρικής κληρονομίας.

᾿Επειδή δεν έπαυον ούτε ήκουον του αγίου επροσευχήθη και εξηράνθη ως γη η λίμνη.

῞Οταν ο ποταμός Λύκος επλημμύριζε και οι χωρικοί επαρακαλούσαν τον άγιον, ήλθε και εφύτευσε την ράβδο του εις την όχθη, διατάζων τον ποταμό να μη πλημμυρίση πλέον. ῾Η ράβδος αυτή έγινε θεία δυνάμει δένδρο και εν συνεχεία όρος και έκτοτε εμποδίζει την πλημμύρα ποταμού. Εις την πόλι Κόμανα εχειροτόνησε αρχιερέα ένα ευλαβή πτωχό τον ᾿Αλέξανδρο. Δύο εβραίοι διά να περιπαίξουν τον άγιο ο ένας έκαμε τον νεκρό, ο άλλος δήθεν θρηνώντας εζήτησε ένα ῥούχο διά ενταφιασμό. ῾Ο άγιος έδωκε το μανδύα του και έφυγε...ελθών ο εβραίος εις τον φίλο του, τον εύρε κατ᾿ αλήθεια νεκρό και τον έθαψε. ῞Οταν οι ειδωλολάτρες έψαξαν παντού και είπον·

«ουδένα εύρομεν παρά μόνο δύο δένδρα» ο Θεός εφύλαξε τους δούλους του και εφαίνοντο ως δύο δένδρα. ᾿Από το θαύμα ο προδότης επίστευσε και εβαπτίσθη χριστιανός. Μία ημέρα ο άγιος ελθών εις έκστασι είδε το μαρτύριον του αγίου Τρωαδίου εις άλλη μακρινή πόλι και το είπε εις τους μαθητάς του. ῾Ο διάκονός του ήλθε εις την πόλι και έμαθε διά το μαρτύριο του αγ.Τρωαδίου. Μετά το διωγμό επέστρεψε εις την Νεοκαισάρεια, ποιμαίνων το λαό προεγνώρισε το τέλος του, είπε να τον θάψουν εις ξένο τάφο διά να γίνη εις τους ερχομένους διδασκαλία ότι δεν είχε μετά θάνατον ίδιον τάφον ως πάροικος εις την πρόσκαιρη τούτη ζωή. 

Εκοιμήθη εν Κυρίω την 17 Νοεμβρ. 275 μ.Χ. ῎Εγινε επίσκοπος το έτος 240 μ.Χ. όταν ήλθε εις επαρχία Νεοκαισαρείας εύρε μόνο 17 χριστιανούς και όταν απέθανε απέμειναν μόνο 17 ειδωλολάτρες. ῞Ενα χρόνο εις μία ειδωλολατρική εορτή έπεσε θανατικό ώστε μόνο όπου εισήρχετο ο άγιος έπαυε. Τον παρακαλούσαν και ήρχετο εις οικίας των, επίστευον και εβαπτίζοντο.