Όσιος Ευθύμιος ο Μέγας

Από Μελιτινή ᾿Αρμενίας, γονέων Παύλου και Διονυσίας η οποία ήτο στείρα. άγγελος της ανήγγειλε την χαροποιόν είδησι ότι θα γεννήση υιόν και θα ευθυμήσουν πολλοί. Διά τούτο ωνομάσθη Ευθύμιος. 3 ετών έμεινε ορφανός από πατέρα. ῾Ο επίσκοπος Μελιτινός Ευτρώϊος ιδών τον νέον είπε ότι αναπαύεται το ῾Αγιον Πνεύμα επ᾿ αυτόν.

Κατά την τάξιν εχειροτονήθη αναγνώστης, διάκονος λαι ιερεύς και είχε τήν φροντίδα των μονών. Κάθε έτος ακολουθούσε το μοναχικόν πρόγραμμα εις την έρημο μετά τα Φώτα έως των Βαίων. ῾Ο επίσκοπος δεν του έδιδε άδεια να μονάση έφυγε κρυφά εις κελλί εγγύς Λαύρας Φαράν εις Παλαιστίνη· ήτο 29 ετών, έμεινε ασκητεύων, εγγύς ήτο και ο Θεόκτιστος με τον οποίον έγιναν πνευματικοί αδελφοί. 

Επλεκε ο ίδιος σπυρίδας από βάϊα φοινίκων για εργόχειρο. Κάθε έτος μετά τα Φώτα ανεχώρουν διά βαθυτέρα έρημο έως των Βαϊων. Μετά 5 έτη ήλθον εις σπήλαιον και ησύχαζον τρεφόμενοι με άγρια χόρτα. Κάποιοι ποιμένες τους ανεκάλυψαν και από τότε άρχισαν να έρχωνται μοναχοί. ᾿Εκ Φαράν οι μοναχοί Λουκάς και Μαρίνος έμειναν μαζί των. Ηύξησε ο αριθμός και έκτισαν μοναστήρια με τον Θεοδόσιο ηγούμενο. 

Σιγά-σιγά εις την Φαρά εκτίσθη Λαύρα με τον Θεόκτιστο ηγούμενο ο Ευθύμιος έμεινε εις το σπήλαιον προεστώς των ησυχαστών. ᾿Εθεράπευσε τον δαιμονιζόμενον Τερέβωνα υιόν του ᾿Ασπεβέτου έρχοντος Σαρακηνών τον οποίον όλοι οι ιατροί δεν ηδύναντο να ιατρεύσουν. ᾿Εφάνη εν οράματι ο όσιος εις Τερέβωνα και τον εκάλεσε κοντά του λέγων ότι θα γίνη καλά και να γίνη χριστιανός όπως είχε ζητήσει από το Θεό. 

Μετά την θεραπεία όλη η οικογένεια έγιναν χριστιανοί ο ᾿Ασπεβέτος με το όνομα Πέ-τρος, ο αδελφός της γυναικός του ετέρου έγινε υποτακτικός εις τον Ευθύμιον. ῾Ο όσιος με τον μαθητή του Δομετιανό ασκήτευσε εις όρος Μαρδάν Νεκράς Θαλάσσης, έκτισε ναό εκεί. Μετά ήλθε εις έρημο Ζιφών εις σπήλαιο όπου εκρύβη ο Δαυϊδ διωκόμενος από Σαούλ, συνήχθησαν πολλοί, έκτισαν μονή.

Εις το πλησίον χωρίο ήσαν αιρετικοί, ο όσιος κατέβη μόνος του και τους επανέφερε εις ορθοδοξία. Μετά ήλθε με το Δομετιανό εις σπήλαιο 3 μίλια μακριά απ᾿ τη μονή Θεοκτίστου, συχνά ήρχετο εις κοινόβιο Θεοκτίστου. ῾Ο Πέτρος (πρώην ᾿Ασπεβέτος έκτισε για όσιο 3 κελλία, στέρνα και ναό. Πολλοί ᾿Αγαρηνοί εβαπτίσθηκαν ο πατριάρχης ᾿Ιουβενάλιος εχειροτόνησε τον Πέτρο επίσκοπο ᾿Αγαρηνών. Τρείς αδελφούς εξ Καππαδοκίας Κοσμά-Χρυσίππον και τον αγένειο Γαβριήλο. Κατά Θεία αποκάλυψη τους εδέχθη υποτακτικούς.

Το Γαβριήλο τον είχε έγκλειστον έως ότου γίνη γένειον και ως προφήτευσε αργότερα έγινε επίσκοπος Σκυθουπόλεως. Διά το πλήθος των μοναχών εκτίσθη εκεί νέα Λαύρα. Τότε ήτο 52 ετών ο όσιος. ῾Ο πατριάρχης ήλθε και εγκαινίασε τον ναό και εχειροτόνησε. ᾿Ηλθον μία φορά 400 ᾿Αρμένιοι, ο οικονόμος δεν είχε διά φιλοξενία τόσα τρόφιμα. ῾Ο όσιος είπε· «Πήγαινε τέκνον και θα ίδης πόσο διαφέρει η θεία χάρις από ανθρώπινους λογισμούς».

Ελθών εύρε την αποθήκη πλήρη τροφίμων. 50 τότε άνθρωποι έμειναν εκεί διά να μονάσουν. ᾿Ερχόμενος ο σκευοφύλαξ της αγίας ᾿Αναστασίας ο ᾿Αναστάσιος επίσκεψι εις όσιον, ο όσιος Ευθύμιος είπε εις μαθητάς του να υποδεχθούν τον πατριάρχη. ᾿Εκείνη του είπον, ο σκευοφύλαξ είναι. ῾Ο όσιος· ᾿Εγώ τον είδον ως πατριάρχη ενδεδυμέ-νο, ο Θεός μου το απεκάλυψε». Μετά έτη ο ᾿Αναστάσιος έγινε πατριάρχης. 

Οταν έγινε ανομβρία συνήχθη λαός έξωθεν της Λαύρας κράζοντας τό «Κύριε ελέησον» παρεκάλουν τον όσιο να προσευχηθή, ο όσιος ηρνείτο, τέλος εξήλθον εις λιτανεία, όταν έπεσον κατά γης τα δάκρυα του αγίου, τότε έβρεξε. ῞Οταν ελειτουργούσε ο όσιος μια φορά θείο φως είδον να τον κυκλώνη εις το τέλος της Θ.Λειτουργίας. ῞Οταν ήτο 82 ετών, προσήλθε ο άγ. Σάββας, παιδίον αγένειο, δεν το εδέ-χθη, τον έστειλε εις την Λαύρα Θεοκτίστου έως ότου κάμη γένεια. 

Η σύζυγος Θεοδοσίου Β' η Ευδοξία και βασίλισσα έκτισε πολλά ιδρύματα, ναούς, πτωχοκομείο. ᾿Εζήτησε να ίδη τον άγιο Ευθύμιο διά να του δώση χρήματα διά οικοδόμησι. ο όσιος είπε τα εξής διά γράμματος· «Μη φροντίζης πλέ-ον, εις ολίγας ημέρας υπάγεις εις τον ΚΗΙΧ εύχου ίνα συγχωρήση τας αμαρτίας σου και ημείς θα ευχόμεθα υπέρ ψυχής σου». 

Οταν ο όσιος ήτο 90 ετών εκοιμήθη ο Θεόκτιστος ήλθε ο πατριάρχης ᾿Αναστάσιος εις κηδεία του, ο άγιος δεν ηθέλησε να αναλάβη ηγούμενος, εψήφισαν τον ᾿Αββά Μάριν και μετά 2 έτη όταν απέθανε εψήφισαν τον Λογγίνο.

Μία φορά ο όσιος Ευθύμιος με Δομετιανό και Σάββα ευρισκόμενοι εις βαθυτέρα έρημο τρεφόμενοι με ρίζας μελαγρίων, ο Σάββας λιποθύμησε από δίψα ο όσιος ευχόμενος έσκαψε και εξήλθε ύδωρ. Προγνωρίσας την ημέρα θανάτου του ο όσιος ενουθέτει τους μοναχούς, εζήτησαν για προεστώτα τον Δομετιανό, ο όσιος είπε σε 7 ημέρας μετά τον θάνατό μου θ᾿ αποθάνη.

Εψήφισαν ηγούμενο τον ᾿Ηλία. Το 473 εις ηλικία 96 ετών εκοιμήθη. Το 474 ο πατριάρχης ῾Ιεροσολύμων Μαρτόριος έστειλε τον διακονό του εις Κων/πολι εις βασιλέα Ζήνωνα έγινε ναυάγιο, ο διάκονος επεκαλείτο τον όσιο Ευθύμιον· του εφάνη λέγων ότι δεν είναι η πορεία του αρεστή εις Θεόν διά τούτο έγινε το ναυάγιο και να ειπή εις πατριάρχη ότι σε ολίγας ημέρας (πρό του θανάτου του) θα γίνη ένωσις της εκκλησίας και να υπάγη ο πατριάρχης εις τη Λαύρα του να κρημνίση εκ θεμελίων όλα τα κελλία και να κτίση εις το κοιμητήριον κοινόβιο.

Λέγοντας αυτά άρπασε τον διάκονο και ευθύς από τη θάλασσα τον έφερε εις το μέσον ῾Ιερουσαλήμ εις υψηλό όρος και είς άνθρωπος του έδωκε χρυσούν ποτήριον οίνου με άρρητον γεύσιν. Κάτι εντός του τον ώθησε προς το μαρτύριον. Με την ευλογία του ηγουμένου αφού εκοινώνησε τα ῞Αγ. Μυστήρια ήλθε εις Καισάρεια Παλαιστίνης, εις τον ναόν ῾Αγ. Ευφημίας εύρε μάγους εκ Περσίας τον εγνώρισαν, ωμολόγησε την αλήθεια, εκείνοι τον έδειραν, τον φυλακίζουν, την ημέρα μετέφερε λίθους τα βράδυα έψαλλε εις την φυλακή. 

Ο εβραίος δεσμοφύλαξ τον είδε μία νύκτα λευκοφορεμένο να ψάλλη με άλλους αγγέλους. Μεταφέρεται και φυλακίζεται εις Περσία, ωμολόγησε εις βασιλέα Χόρσόη, τον εκρέμασαν από ένα χέρι και εις το πόδι έδεσαν λίθο μέγα. Τον έπνιξαν με σχοινί και ενώ ακόμη ανέπνεε τον αποκεφάλισαν. Το λείψανό του ερρίφθη εις σκύλους αλλά έμεινε αβλαβές. Πολλοί είδον θείο φως άνωθεν του αγίου λειψάνου.

᾿Ενεταφιάσθη το 614. ῞Οπως είχε προφητεύσει ο άγιος εφονεύθη ο Χορσόης.