Άγιος Βασίλειος ο Μέγας

Απ᾿ την Καισάρεια Καππαδοκίας εγεννήθη το 329 εξ ευσεβών γονέων Βασιλείου και ᾿Εμμελείας, είχε αδελφούς, Πέτρον, Γρηγόριον, Ναυκράτη και την Μακρίνα. ῾Ο Πέτρος έγινε αρχιεπίσκοπος Σεβαστείας, ο Γρηγόριος επίσκοπος Νύσσης και η Μακρίνα εορτάζει +19 ᾿Ιουλίου. ῾Ο πατήρ του ήτο ιερεύς και διδάσκαλος. 

Ο Βασίλειος εσπούδασε εις την Κων/πολι εις τον ρήτορα Λιβάνιο, και εις ᾿Αθήνα συνεδέθη φιλικά με τον συμμαθητή του Γρηγόριο Ναζιανζηνό. ᾿Ητο παράδειγμα λιτότητος, σωφροσύνης. ῾Ο ρήτωρ Εύβουλος πρακινηθείς απ᾿ το βίο αγ.Βασιλείου έγινε χριστιανός. ᾿Εσπούδασε αρχαίους σοφούς -λογικά - μαθηματικά κλπ. Τώ 355 επέστρεψε εις Καισάρεια και ησχολήθη ως δικηγόρος.

Η αδελφή του τον παρεκίνησε να γίνη μοναχός. Περιηγήθη Αίγυπτον - Συρία - Μεσσοποταμία, εις τον Πόντο είχον κτήματα η αδελφή του είχε κτίσει Παρθενώνα και ήτο ηγουμένη. ᾿Εγγύς της μονής εις έρημον τόπον πλησίον του ποταμού «᾿Ιρι» άρχισε την μοναχική ζωή. ᾿Ηλθε και Γρηγόριος και συνασκήτευον μελετώντας και εκαλλιεργούσαν κήπο. 

Εκεί ζούσε ασκητής, ερημίτης ο αδελφός του Ναυκράτης όστις αλιεύων εις τον ποταμόν επνίγει. Εις την ᾿Αντιόχεια εχειροτονήθη διάκονος υπό πατριάρχου ᾿Αντιοχείας, τότε έγραψε εξήγηση εις Παροιμίας Σολομώντος. Διερχόμενος από Καισάρεια (διά να ίδη τον ετοιμαθάνατον πατέρα του) άγγελος είπε εις τον επίσκοπο Ευσέβιο ότι έρχεται ο διάδοχός του και εις τον τάδε τόπο να τον προϋπαντήσουν. 

Ούτως έγινε τον διώρισε ιεροκήρυκα εις τινα ναόν και εχειροτόνησε πρεσβύτερο. ῾Ο ᾿Ιουλιανός ο Παραβάτης εκστρατεύον κατά Περσών συνήντησε εις Καισάρειαν τον Μέγα Βασίλειο τον πάλαι συμμαθητή του εις ᾿Αθήνα, ο βασιλεύς του ζήτησε δώρο απ᾿ότι έτρωγε, ο άγιος του προσέφερε 3 κριθίνους άρτους, ο βασιλεύς του έδωκε θυμωθείς ένα μάτσο χόρτο. ῾Ο άγιος·» ᾿Εγώ σας πρόσφερα ό,τι τρώγω, η Μεγαλειότης σας ευηρεστήθητε να με ανταμείψετε με την τροφήν που συνηθίζετε να τρώγετε». 

Ο ᾿Ιουλιανός είπε· ῞Οταν επιστρέψω νικητής θα τους τιμωρήσω. ῾Ο άγιος είπε εις το λαό κι ενήστευσαν 3 ημέρας, ο ίδιος ανέβη εις το όρος Διδύμου προσευχόμενος είδε αγγέλους κύκλω του όρους και γυναίκα επί θρόνου δόξης λέγουσα· «Καλέσατε τον Μερκούριον ίνα φονεύση τον εχθρό του Υιού μού ᾿Ιουλιανό».

Ηλθε ο άγιος με τα άρματά του και λαβών την εντολή απήλθε, μετά έδωκε η Θεοτόκος βιβλίο εις τον ῞Αγ.Βασίλειο με τη δημιουργία κτίσεως κόσμου και ανθρώπου. Εις αρχήν έγραφε το· «ειπέ» και εις το τέλος τη λέξι «σώσει». (῏Ηταν η θεία ευλογία διά την ερμηνία εις «εξαήμερον» κλπ που έγραψε ο άγιος). Μετά το όραμα αυτό επήγε ο άγιος εις το ναό του αγ. Μερκουρίου και διεπίστωσε ότι θαυματουργικά απουσίαζε το άγιο λείψανο και τα άρματά του. 

Τη νύκτα εκείνη εφονεύθη ο ᾿Ιουλιανός κτυπηθείς ουρανόθεν απ᾿ τον Μερκούριο. ῾Ο βασιλεύς ξεψυχώντας εβόησε το· «Νενίκηκάς με Ναζωραίε». ῎Εκτισε ο άγιος Νοσοκομεία, Πτωχοκομεία, Γηροκομεία, συνήντησε ψυχρότητα από το ιερατείο, ήλθε εις πόντο ασχολούμενος με την πνευματικήν διοίκησι των εκεί μονών.

Ο βασιλεύς Ουάλλης 364 μ.Χ. ως αρειανιστής έκαμε διωγμό κατά χριστιανών, ο λαός εζήτησε τον Μέγα Βασίλειο και επανήλθε εις Καισάρεια με τον Γρηγόριο και ηγωνίζοντο με κηρύγματα και συγγραφάς κατά ᾿Αρειανών και άλλων αιρετικων.

Το 370 μ.Χ. εκοιμήθη ο επίσκοπος Ευσέβιος και ο λαός εξέλεξε τον άγιο εις τον θρόνον. Τόσα έργα ψυχοφελή έγιναν τότε!.. ᾿Από τότε ήρχισαν οι δίσκοι εις εκκλησίαν (ελεημοσύνες) απηγορεύοντο αι αισχραί παραστάσεις θεάτρων και τα άσεμνα τραγούδια. Την Λειτουργία του αγ.᾿Ιακώβου του αδελφοθέου απ᾿ τα εβραϊκά μετέφρασε (όπως και νύν σώζεται) ο άγ. Κλήμης επίσκ. Ρώμης - μαθητής ᾿Αποστ. Πέτρου. 

Ο Μ.Βασίλειος επροσευχήθη και είδε οπτασία τον ΚΗΙΧ με αγ. ᾿Αποστόλους να λειτουργή συντέμνων τας ευχάς του ᾿Ιακώβου. ᾿Ετσι συνέγραψε την νύν ευρισκομένη Θεία Λειτουργία του, ο άγ.Βασίλειος. ᾿Αλληλογραφούσε με τον Μέγα ᾿Αθανάσιο και Δάμασο Ρώμης διά ειρήνη και ομόνοια εκκλησιών, διότι ο Ουάλλης ο βασιλεύς διήρεσε την επαρχία εις δύο και εις τα Τύανα ήτο επίσκοπος ᾿Αρειανός. 

Εστάλη αντιβασιλεύς διά να πείση τον Βασίλειον να γίνη ᾿Αρειανός ενώ ήδη αρκετοί ιερείς είχον δεχθή τα του ᾿Αρείου φρονήματα. ῾Ο άγιος απήντησε ότι δεν αρνείτε την πίστι του. Πάντοτε ο αυτός θα μένη. Ο Ουάλλης επήγε εις το ναό όπου λειτουργούσε ο άγιος. Προσήλθε να δώση πρόσφορο, ουδείς ιερεύς λάμβανε. Συζητώντας ο βασιλευς με άγιο έμεινε έκπληκτος και εχάρισε τα καλύτερα κτήματά του που είχε εις Καππαδοκία. 

Η γυνή του Ουάλλη κι αυλικοί τον έπεισαν να εξορίση τον άγιο. Αιφνιδίως όμως ησθένησε ο υιός του Γαλάτης και η βασίλισσα είδε τρομερά όνειρα, εθεώρησαν αυτά ως θεία τιμωρία, εκάλεσε τον Βασίλειον εις ανάκτορα, τους είπε όταν βαπτισθή θα θεραπευθή. ᾿Εβάπτισαν το παιδί με ᾿Αρειανούς ιερείς και μετά την βάπτισην απέθανε.

Ηθέλησε να υπογράψη το διάταγμα εξορίας αλά έσπασαν πολλοί κάλαμοι και το χέρι του έτρεμε. ᾿Ανέβαλε την εξορία. Εχειροτόνησε τον Μέγα Γρηγόριο τον θεολόγο επίσκοπο εις τα Σάσιμα. Του άρχοντος Προτερίου την 15έτιδα θυγατέρα του ήθελε διά γυναίκα του είς υπηρέτης. ᾿Επήγε εις τινα μάγον και ηρνήθη εγγράφως τον ΚΗΙΧ και κατά συμβουλή του μάγου καί επήγε εις μνήματα ειδωλολατρικά τη νύκτα, ήλθον οι δαίμονες και ενώπιον του Σατανά ηρνήθη τον Χριστόν και ότι δέχεται νάναι αιωνίως μαζί τους. 

Εις ολίγας ημέρας η νέα εκείνη εζήτει να υπανδρευθή η θα αυτοκτονήση. ῾Ωρμούσε να κρεμασθή. Τήν υπάνδρευαν, ο γαμπρός ούτε τον Σταυρόν του έκαμε ούτε εκκλησία πήγαινε, τους είπε για την άρνησή του, τον έφεραν εις άγιο, ο οποίος του έθεσε κανόνα να νηστεύση 3 ημέρας και κλεισμένος εις ένα δωμάτιο να προσεύχεται. Οι δαίμονες τον έσερναν. 

Ο άγιος του έδωσε άρτο και ύδωρ και του είπε να συνεχίση να προσεύχεται έγκλειστος. Μετά από ολίγας ημέρας του είπε· «Με τας ευχάς σας Τίμιε Πάτερ, τώρα δεν βλέπω οφθαλμοφανώς τους δαίμονας μόνο τας απειλάς των και φωνάς ακούω». Συνέχισε ούτω 40 ημέρες, την 40ην είπε ότι ειδε τον άγιο εις τον ύπνο του να μονομαχή με τον διάβολο και να τον νικά. ῾Ο άγιος εκάλεσε τον λαό εις αγρυπνία. 

Εισερχομένου του αγίου να λειτουρήση, ο νέ-ος εκείνος εφώναζε ότι τον σύρουν οι δαίμονες να τον αρπάξουν ο άγιος είπε· «᾿Αναίσχυντοι μιαροί, δεν αρκεί η απώλειά σας θέλετε κι᾿ αυτόν τον νέ-ον»; ῾Ο λαός ήκουσε την φωνή του δαίμονος· «Μ᾿ αδικείς Βασίλειε, μόνος του ήλθε ιδού η έγγραφος ομολογία». ῾Ο άγιος επιτιμώντας τον δαίμονα είπε· «Ευλογητός Κύριος ο Θεός μου δεν θα κατεβάση ο λαός τα χέρια του έως ν᾿ αποδώσης το έγγραφο.

«῾Υψωσε τότε όλος ο λαός τα χέρια και έκραζον τό «Κύριε ᾿Ιησού Χριστέ ελέησόν με». Μετά από πολλάς ώρας το χαρτί (ομολογία) κατερχόμενο σιγά-σιγά επί του αέρος έως χειρών του αγίου το έσχισε, τον νέο εμύρωσε με ῞Αγ.Μύρο και απέλυσε εν ειρήνη. ῾Ο ιερεύς ᾿Αναστάσιος έζη με την Θεογνωσία εν παρθενία επί 40 έτη, ο λαός έλεγε αυτήν στείρα, έλαβον ένα λεπρό εις την οικία των και κρυφά τόν εθεράπευον. 

Διήρχετο ο άγιος από εκεί, ο ᾿Αναστάσιος γνωρίσας εξ ῾Αγίου Πνεύματος είπε την τάδε ώρα να ετοιμάση η πρεσβυτέρα θυμιάματα- λαμπάδες διά προϋπάντησι αγίου. ᾿Ελθών ο Βασίλειος προσεφώνησε αυτήν αδελφήν ᾿Αναστασίου, εκείνη προσέπεσε εις πόδας του ζητούσα ευχή. Ευλογήσας αυτή είπε εις ᾿Αναστάσιο να ομολογήση δι᾿ ωφέλεια παρισταμένων τας αρετάς του. 

Εκείνος σιωπούσε, ο άγιος ζήησε να ανοίξη το δωμάτιο του λεπρού, ο ᾿Αναστάσιος ηρνείτο ότι δήθεν χώρος μολυσμένος - αποχωρητηρίου είναι και δεν άνοιγε. Σταυρώσας την θύρα ήνοιξε αυτήν και του είπε· «διατί κρύπτεις τοιούτον θησαυρόν;» - Είναι θυμώδης - έλεγε ο ᾿Αναστάσιος, εφοβούμην να μη είπη βλάσφημον λόγο. ῾Ο άγιος έμεινε όλη την νύκτα προσευχόμενος με τον λεπρό και τον εξήγαγε το πρωϊ υγιή. 

Ο άγ. ᾿Εφραίμ ο Σύρος είδε εν οράματι στύλο πυρός έως ουρανού και φωνή λέγουσα· ᾿Εφραίμ - ᾿Εφραίμ όπως ο στύλος πυρός, είναι ο Μ.Βασίλειος. ῾Ο ᾿Εφραίμ με ένα μαθητή του διερμηνέα επήγε εις Καισάρεια εορτή των Φώτων, τον εύρε να ιερουργή με λαμπρά ενδύματα, εσκέπτετο ότι ματαίως εκοπίασε, ο Μ. Βασίλιος προγνωρίσας τούτο μ᾿ ένα διάκονό του τον εκάλσε, ο ᾿Εφραίμ εξεπλάγη και απήντησε ότι δεν μας γνωρίζει ο αρχιερεύς, ξένοι είμεθα. 

Πάλι επέστρεψε ο διάκονος ασπαζόμενος τούς πόδας του αγ. ᾿Εφραίμ, μετά την Θ. Λειτουργία ησπάσθησαν και εκάθισαν. ᾿Εζήτησε ο άγ.᾿Εφραίμ να ομιλήση ελληνικά. ᾿Επροσευχήθησαν ομού επί πολύ ώρα, ο Μ. Βασίλειος είπε· «῾Η χάρις του Παναγίου Πνεύματος έστω μετά σου και λάλησον ελληνιστί». Τότε ωμίλησε ο ᾿Εφραίμ ελληνικά και ο Βασίλειος συριστί (Συριακά). 

Εμεινε 3 ημέρες, κατά την παράδοσιν ο Μ.Βασίλιος εχειροτόνησε τον άγ. ᾿Εφραίμ ιερέα και τον διερμηνέα διάκονον. Οι ᾿Αρεινοί έπεισαν τον βασιλέα Ουάλλη και εχώρισε την επαρχία Καππαδοκίας εις τα δύο και την πόλι Τύαννα έκαμε έδρα ᾿Αρειανού επισκόπου η δε κεντρική εκκλησία Καισαρείας έλαβον διά βίας οι αρεινοί. 

Ο Μ. Βασίλειος ήλθε αυτοπροσώπως εις Κων/πολι και έλαβε άδεια γραπτή απ᾿ τον βασιλέα να δικάση την υπόθεσι. Πρότεινε στους αιρετικούς να σφραγίσουν τον ναό κι᾿ όποιος με προσευχή τον ανοίξη να τον έχη. Οι αρειανοί 3 ημέρας με ευχάς και λιτανείας ουδέν κατόρθωσαν. ῾Ο άγ. μετά αγρυπνίαν εις τον εγγύς ναόν ῞Αγ.Διομήδους ελθών μετά του κλήρου και λαού ενώπιον των αιρετικών σταυρώσας την θύρα και ειπόντος· «Ευλογητός ο Θεός των Χριστιανών εις τους αιώνας» παρευθύς συνετρίβησαν αι αλύσεις και ηνοίγησαν αυτομάτως αι θύραι.. 

Οι ορθόδοξοι έλαβον τον ναό! Το θαύμα εορτάζεται την 19ην ᾿Ιανουαρίου. Μία άσωτος γυνή μετενόησε, επειδή εντρέπετο να εξομολογηθή έγραψε σε χαρτί τας αμαρτίας της κλαίουσα εζήτει απ᾿ τον άγιο συγχώρησι. ῾Ο άγιος προσηυχήθη και μετά την Θ. Λειτουργία ευρέθη ο χάρτης άγραφος, μόνο μία αμαρτία είχε μείνει γραμμένει. 

Την έστειλε εις τον άγ.᾿Εφραίμ, η γυνή ήκουσε από τον ᾿Εφραίμ ότι ο Μ.Βασίλειος πρέπει να προσευχηθή όπως παρεκάλεσε και διά τις άλλες αμαρτίες της και να συντομεύση διότι μόλις τον προφθάνη! ῾Η γυνή εύρε τον Μ. Βασίλιο νεκρό, εις την κηδεία, έρριψε το χαρτί εις το λείψανό του παραπονουμένη και εδιηγήθη την υπόθεσή της. Είς κληρικός εξετύλιξε το χαρτί - ώ των θείών Σου Κριμμάτων Κύριε!..- και εύρε αυτό λευκό. 

Υπήρχε ιατρός ῾Εβραίος εις Καισάρεια προγνωρίσας ο άγιος την μεταστροφήν του τον εκάλεσε και συνωμιλούσν. ῾Ο ιατρός έλεγε ότι έως το βράδυ αποθνήσκει, ο άγιος του έλεγε θα ζώ και αύριο, τελικά υπεσχέθη ότι αν ζήση θα πιστεύση και γίνεται χριστιανός. ῾Ο άγιος εσηκώθηκε την επομένη, τον εβάπτισε με όλη την οικογένειά του και ωνομάσθη από ᾿Ιωσήφ ᾿Ιωάννης. 

Καθίσας επί της κλίνης εδίδασκε τους παρεστώτας ηρώτησε· Πότε αποθνήσκω κύριε ᾿Ιωάννη; ᾿Απήντησε· ῞Οταν ορίσης Δέσποτα άγιε! και τότε παρέδωκε την ψυχήν του ο Μ.Βασίλειος. ῾Ο ῞Αγ.Γρηγόριος ο θεολόγος συνέγραψε επιτάφιο λόγο και μετά 2 έτη εκφώνησε επί του τάφου του. Το 370 μ.Χ. ανηγέρθη νοσοκομείο-ορφανοτροφείο (η Βασιλειάδα) συντηρούμενον εκ των προσόδων των βασιλικών κτημάτων του Ουάλλενος. 

8 έτη εποίμανε το λαό, ήτο υψηλός, ξηρός, ολιγόσαρκος-μελανός την όψιν, οφρύδια στρογγυλά εμφάνισις συλλογιζο- μένου ανθρώπου.