Όσιος Λουκάς ο εν Στειρίω

Ητο από Αίγινα, μετώκησαν οι γονείς του εις χωρίον Καστόριο Φωκίδος. ᾿Εγεννήθη ο όσιος το έτος 896. Νέος δεν έτρωγε κρέας τυρί κιά άλλα ηδονικά φαγητά, συνήθιζε κρίθινο ψωμί, χόρτα και όσπρια. Τετάρτη και Παρασκυή όλη την ημέρα ενήστευε. Εις πτωχούς εμοίραζε φαγητό και τα ενδύματά του. ᾿Απέθανεν ο πατήρ του και αφιερώθη εις πνευματικούς αγώνας περισσότερον.

Μία φορά η μητέρα του τον είδε υψωμένο εις άστρα, εν ώρα προσευχής. ῾Ο Λουκάς κρυφά εις μονή εις ᾿Αθήνας ήλθε και έγινε μοναχός. ᾿Εφάνη τρείς φοράς η μητέρα του Λουκά εις ηγούμενο εις τον ύπνο του και του είπε ότι αδικείται, ότι ήτο ο υιός της μοναδική παρηγορία. ῾Ο Λουκάς ωμολόγησε την αλήθεια και ο ηγούμενος λέγων· «η προσευχή μητρός σου νικά την ιδικήν σου προσευχήν» τον έστειλε εις οικίαν του. 

Μετά 4 μήνας παραμονή με μητέρα του επήγε εις όρος ᾿Ιωάνιτρα εγγύς εις ναό ῞Αγ.᾿Αναργύρων και έπηξε καλύβη ασκητεύων. Κάποιος χωρικός κρυφά παρετήρει μία νύκτα πως αγρυπνεί. Τον είδε να κάμη ατελείωτες μεγάλες μετάνοιες λέγων τό «ο Θεός ιλάσθητί μοί τώ αμαρτωλώ» μετά με υψωμένα τα χέρια άλλοτε υπτίως και άλλοτε γονατιστός να βοή τό «Κύριε ᾿Ιησού Χριστέ, Υιέ του Θεού ελέησόν με». 

Εξεκουράζετο ολίγον και πάλι ευχάς έως ότου ξημέρωσε. Μία φορά εις γειτονικό μοναστήρι ο ηγούμενος τον εβίαζε να μείνη μαζί τους εις την εορτή, ο όσιος απήντησε· «Αι υπό ῾Αγίων καθορισμέναι ψαλμωδίαι και αναγνώσεις σκοπό έχουν τήν καρδιακή ευχή, όποιος έχει την ευχή εις την καρδιά του δεν του χρειάζονται αυτά». Είχε ο όσιος λαχανόκηπο και ολίγα δένδρα οπωρικά. ᾿Από δύο διερχομένους μοναχούς που εφιλοξένησε έλεβε το μέγα αγγελικό σχήμα. 

Εκείνες τις ημέρες οι μοναχοί ήταν εις την ακτή και αίφνης 3 μεγάλα ψάρια εξήλθον εμπρός των σπαράσοντα... Δύο όφεις ήρχοντο εις τον όσιον και έδιδε τροφή. ῾Ενός φονέα, ενώπιον άλλων, ο όσιος εφανέρωσε ως προορατικός το έγκλημά του. ᾿Εκείνος πεσών εις τους πόδας του οσίου εζήτη συγχώρησι, του έθεσε κανόνα διά τον φόνο να κάμη 3.000 μετανοίας να κάμη τα μνημόσυνα και εις όλη την ζωήν του να κλαίη διά τον φόνον αυτόν. 

7 έτη έμεινε εις όρος ᾿Ιωάνιτρα. ῏Ηλθε εις τα μέρη Ζεμενού Κορίνθου εις ασκητή στυλίτη και έμεινε 10 (δέκα) έτη υποτακτικός. Μετά επέστρεψε εις ᾿Ιωάνιτρα. Εις περιοχή Θηβών με τον ηγούμενο ᾿Αντώνιο (τής εκεί μονής) ήλθον εις οικία ασθενούς νέου και επροσευχήθηκαν. ῾Ο νέος έγινε καλά. Λόγω επισκέψεων προσκηνητών ανεχώρησε και εις τόπον Καλάμιον 3 έτη ησύχαζε. 

Και άλλα τρία έτη ασκήτευσε εις το νησίδιο ᾿Αμπελών το οποίον ήτο άνυδρον και το ύδωρ μετέφερον με πλοιάριο. ᾿Ησθένησε ο όσιος έχων κνησμό εις παιδογόνο μόριο. ᾿Εν οράματι του απεκαλύφθη ότι με το τάδε βότανο θα θεραπευθή αλλά χάνει τον μισθό της υπομονής του. ῾Ο όσιος έκαμε υπομονή και σύν τώ χρόνω εθεραπεύθη. 

Κατά παράκλησιν χριστιανών ήλθε εις το όρος Στείριο και έκτισε μικρά καλύβη και λαχανόκηπο. Προεφήτευσε την απελευθέρωσι κρήτης από βασιλέα ῾Ρωμανό. ᾿Απέκτησε μαθητάς, 7 έτη ασκήτευε εις Στείριο. Εις μαθητή του γρηγόριο είπε να τον ενταφιάση όπου σήμερον η μονή οσίου εις πρόποδας ῾Ελικώνος. ῾Η οικοδόμησι μονής ήρχισε το 942 διά βοηθείας του στρατηγού Κρηνίτου.

Ο πρώτος ναός ήτο εις μνήμη άγ.Βαρβάρας νυβ δεν σώζεται. Κάτωθεν του ναού υπάρχει κρύπτη με τάφο του αγίου και δύο άλλοι τάφοι, ο είς είναι του βασιλέως ῾Ρωμανού ΒϚ. Το κελλίο όπου ασκήτευε ο όσιος μετετράπη εις ναό. Το έτος 953, 57 ετών απήλθεν εις Κύριον.