Άγιοι Ραφαήλ, Νικόλαος και Ειρήνη

Εις χωρίον Καρυαί περιοχής Θερμή της Μυτιλήνης κάθε έτος την Τρίτη Διακαινισίμου ετελείτο λειτουργία εις τα ερείπια «καλογήρων». Κατά παράδοση υπήρχε εκεί παλαιά μονή. Την 1-7-1959 ήρχισε ηδιαμόρφωσις χώρου - θεμέλια κλπ διά να κτίσουν ναό εις Θεοτόκον (τό κτήμα ήτο του ᾿Αγγέλου Ράλλη. 

Ευρέθησαν οστά και κάρα από οποία έλειπε η κάτω σιαγών. ᾿Από τότε οι κάτοικοι έβλεπαν όνειρα και οράματα, ένα μοναχό να τους διηγείται την ιστορία, ένα κληρικό και μία μικρή νέα. ῾Ο αγιογράφος Φώτιος Κόντογλου κατάγραψε αυτά. ῾Ο μοναχός Ραφαήλ ήτο από ᾿Ιθάκη, τον έστειλαν εις πόλι Μουρέ Γαλλίας με άλλους κληρικούς, εκεί εγνωρίσθη με τον διάκονο Νικόλαο. 

Το 1453 ήτο εις την άλωσι Κων/πόλεως. Το 1454 εις τη Λέσβο εις τόπο Θέρμη έκτισαν μονή της Θεοτόκου. Το 1462 η Λέσβος επανεστάτησε κατά των Τούρκων. Οι Τούρκοι έπνιξαν εις αίμα την επανάστασι. Την Μ.Παρασκευή 1462 ενώ εις μονή έψαλλαν «τίς ώρες» οι Τούρκοι τους συνέλαβον Ραφαήλ και Νικόλαο, τον προεστώτα με την κόρη του Ειρήνη 12 ετών. 

2-3 ημέρας τους εβασάνιζον. Εις πιθάρι άναψαν πύρ και έκαυσαν εντός αυτού την Ειρήνη, παρουσία πατρός της. Του Ραφαήλ έκοψαν την κάτω σιαγόνα με μαχαίρι. Τόση ήτο η αγριότης των βασάνων και η θηριωδία των Τούρκων ώστε ο διάκονος Νικόλαος απέθανε εκ του φόβου μετά από ελάχιστα βάσανα. ῾Ο Ραφαήλ εμαρτύρησε την Τρίτη Διακαινισίμου. 

Εθαψαν τους μάρτυρας. Την Ειρήνη που είχε απανθρακωθή, με πίθο την έθαψαν και ούτω ευρέθη κατά τας ανασκαφάς το 1959.